پیمانکار و اکیپ اجرای آرماتور بندی ، قالب بندی و بتن ریزی سازه های بتنی و ساختمان های اسکلت بتنی
فولاد( ميلگرد ) بتن
در بتن ميلگرد فولادیو معمولا" سيم آرماتور بندی برای بستن ميلگردها به يکديگر بکار می رود . بويژهميلگردهای مصرفی بايد از کيفيت مطلوب و استاندارد برخوردار باشد و داشتن علامت شناسائیکارخانه سازنده ضروری است .
اين علامت ها معمولا" به صورت يک پلاک فلزی متصل بهبنديل ميلگردهای شاخه ای و يا بسته شده به کلاف ميلگردهای مصرفی می باشد و بايد داراینام کارخانه ، نوع فولاد مصرفی و قطر ميلگرد باشد .
انواعفولاد مصرفی در بتن :
معمولا" ميلگردهایفولادی مصرفی در بتن از نظر نوع روش توليد ، شکل رويه ، شکل پذيری وجوش پذيری تقسيممی شوند .
•از نظر روش توليد :
فولادهای بتن بهصورت گرم نورد شده ( hot-rolled ) ، سرد نـورد شده ( cold-rolled ) ، اصلاح شده و به صورت سرد( پيچانيده شده tore و يا کشيده شده و از حديده گذرانيده ) ، و يا بهصورت ويژه که دارای سخت شدگی به صورت عمليات حرارتی ، سطحی و آب دادن می باشد ، ديدهمی شود .
معمولا" اکثر فولادهای توليدی و مصرفی در ايران از نوعگرم نورد شده می باشد . فولادهای سرد نورد شده به ويژه در ايران به کار نرفته است. اما فولادهای سرد اصلاح شده که tore ناميده می شود در بسياری از پروژه ها به کار رفتهو عمدتا" توليد خارج می باشند . اين فولادها پس از توليد بصورت گرم نورد شده دربين دونک بسته شده و پيچانيده می شوند . به همين دليل يک مارپيچ با گام بزرگ روی سطحآن ديده می شود . فولادهای واقعا" تر دارای تردی هستند و از نظر جوش پذيری مشکلدارند و از شکل پذيری کمتری برخوردارند . معمولا" به غلط در کارگاههای اجرائیبه فولادهای آجدار ، تر می گويند .
•از نظر شکل رويه :
ميلگردها به صورت ساده ( صاف ) وآجدار هستند که اگر ميله های آجدار تر را به آن اضافه کنيم ، سه نوع شکل رويه داريم. معمولا" ميلگردهای ساده يا صاف از مقاومت کمی برخوردارند و به همين دليل آنهارا صاف توليد می کنند . ميلگردهای آجدار درگيری بيشتری با بتن خواهند داشت و لذا ميلگردهایبا حد تسليم بيش از را به صورت آجدار در میآورند . بهر حال ميلگردهای آجدار باد برای تعيين مقاومت ، مورد آزمايش قرار گيرد .
•از نظر جوش پذيری :
فولادها به دستهفولادهای جوش پذير ، جوش ناپذير و جوش پذير مشروط تقسيم می شوند . اکثر فولادهای بارويه صاف و مقاومت کم می تواند در دسته فولادهای جوش پذير قرار گيرند اما الزاما"همه آن ها جوش پذير نيستند . بسياری از فولادهای با مقاومت بيش از از دسته فولادهای جوش پذير مشروط هستند و با شرايطمعين و خاص و تجهيزات ويژه قابل جوشکاری هستند . بنابر اين توصيه می شود بجز جوش هایکار خانه ای ،کمتر از جوشکاری دستی برای بستن آنها به يکديگر استفاده شود تا آسيبیبه فولادهای مصرفی نرسد .
•از نقطه نظر شکل پذيری :
ميلگردها به سه دسته نرم ، نيمه سخت و سخت تقسيم می شوند. فولادهای نرم دارای پله تسليم مشخص به منحنی تنش – کرنش هستند ، فولادهايی با رويه صاف و مقاومت تسليم کم وبسياری از فولادهای آجدار و غير تر با مقاومت متوسط دارای پله تسليم مشخص هستند . فولادهای آجدار و تر بامقاومت تسليم بيش از 400 بصورت نيمه سخت و يا سخت هستند و پله تسليم محدود و يا بدونپله تسليم مشخص در منحنی تنش – کرنش می باشند . مسلما" برایکشورهای زلزله خيز ، فولادهای نرم يا نيمه سخت به مراتب بهتر از فولادهای سخت هستند.برای همکاری ميلگردها بويژه با قطر زياد ابدا" ميلگردهای سخت و حتی نيمه سخت مطلوبنيستند .
بسته بندی ميلگردها :
- ميلگردهای شاخه ای بطول تقريبی12 متر و در بنديل های 2 تا 5 تنی تحويل داده می شوند . اکثر کارخانه های داخلی بنديلهای 5 تنی را تحويل می دهند در حاليکه کارخانه های خارجی به دليل محدوديت های بارگيریو بار اندازی در بنادر و پايانه های مختلف از بنديل های 2 تا 5/2 تنی و حتی کمتر از2 تن هم استفاده می کنند .
- ميلگردهای کلاف معمولا"به صورت پيچيده شده دور يکقرقره در کارخانه تهيه می شوند . اکثر ميلگردهای با قطر 10 ميلی متر يا کمتر به صورتکلاف در می آيند . حسن کلاف ها جايگيری کم آن ها در انبار کردن کمتر آن ها در هنگاممصرف می باشد . کلاف ها بين 500 تا 1500 کيلو تهيه
می شوند و طول آنها نا مشخص است . مسلما" بايد کلافها باز و ميلگردها صاف شوند بريده و مصرف گردند .
قطر ميلگردها :
قطر اسمي ميلگردها بر روي علامت ( برگه) شناسائي آنها قيدميشود. قطر ميلگرد معادل قطر دايره هم مساحت مقطع ميلگرد است . بويژه در مورد ميلگردهايآجدار نميتوان قطر ميلگرد را مستقيما" اندازه گيري كرد . براي اين منظور بايدوزن واحد طول ميلگرد را دقيقا" اندازه گرفت و با توجه به وزن مخصوص فولاد( ) ، سطح و قطر ميلگرد را بدست آورد .
در آبا متاسفانه رواداري مجاز قطر ميلگردها نسبت به قطر اسميآنها ذكر نشده است. در برخي منابع رواداري 5/0 ميلي متري مطرح است. مسلما" برايقطرهاي خيلي كم رواداري 5/0 ميلي متري زياد و براي قطرهاي زياد آن روداري كم ميباشد.در تفسير جديد آبا سعي شده است با الهام از آئين نامه هاي معتبر يك رواداري مجاز متغيربراي قطرهاي مختلف تعريف شود ، اين رواداري از 3/0 ميلي متر تا صدد 1 ميلي متر مي باشد.قاعدتا" رواداري بايد بر اساس سطح ميلگرد تعيين شود زيرا آنچه در روابط طراحيمطرح است سطح مقطع ميلگرد مي باشد. ميلگرد از قطر 5 تا 50 ميلي متر با گامهاي مختلفوجود دارد ( گامهاي 1 تا 2 ميلي متري ). توصيه ميشود قطرهائي بصورت مرخج مورد استفادهقرار گيرد كه عبارتند از : 5، 6، 8 و 10 و 12و 16و 20و 25 و 32 و 40و 50 ميلي متر.در ايران سعي ميشود از قطرهاي بيش از 32 استفاده نگردد و كارخانجات مختلف نيز توليدخود را به قطر 32 ميلي متر محدود مي كنند. مسلما" مصرف قطرهاي ديگر مانند 14و18 و 22و 24 و 26 و 28و 30 منع آئين نامه ايندارد. مزيت قطرهاي مرخج آنست كه در كارگاه براحتي از يكديگر تشخيص داده ميشوند و همچنينمجموع سطح مقطع هر دو شماره متوالي تقريبا" مساوي سطح مقطع ميلگرد شماره بالاترمي باشد.
در تفسير جديد آئين نامه بتن ايران رواداري مجاز بصورت زيرداده شده است .
مشخصات مكانيكي ميلگردهاي فولادي و كنترل آن :
قاعدتا" بايستي ميلگردها در كارخانه و قبل از تحويل، بنابه درخواست خريدار مورد آزمايش قرار گيرد. آزمايشها بايد روي محموله هاي حداكثر20 تني (براي يك قطر ) صورت گيرد . پس از تحويل فولاد به كارگاه نيز آزمايش كنترل اجبارياست. فقط در صورتي كه وزن ميلگردهاي مصرفي در كارگاه كمتر از 50 تن باشد (براي يك قطر)، ميتوان به تشخيص دستگاه نظارت از انجام آزمايشهاي كنترلي صرفنظر نمود ، وگرنه بايدطبق ضوابط آئين نامه آبا نمونه برداري را انجام داد و پس از انجام آزمايشها ، طبق ضوابطپذيرش ، آنرا مورد ارزيابي قرار داد.
- مقاومت مشخصه فولاد با توجه به مقدار تنش تسليم آن مشخصميگردد و حداكثر 5 درصد از نمونه هاي اندازه گيري شده ممكنست حد تسليم كمتر از مقاومتمشخصه داشته باشند. اگر حد تسليم فولاد مشخص نباشد بايد آنرا معادل تنش متناظر با كرنش2/0 درصد ( ماندگار) در نظر گرفت.
- طبقه بندي مقاومتي ميلگردها بر اساس مقاومت مشخصه آنهاصورت مي گيرد ( ). ميلگردهاي بتن در آبا بصورت طبقه بندي شده اند كه اعداد پس از حرف S نشانه مقاومت مشخصه بر حسب مگا پاسكال (نيوتن بر ميلي متر مربع) مي باشد.در ايران اكثرا" ميلگردها را بصورت طبقهبندي مي كنند كه الهام گرفته از استانداردهاي روسي است. تقريبا" معادل ، تقريبا"معادل ، تقريبا" معادل و تقريبا"معادل مي باشد . فولاد در استاندارد روس معادل ندارد و بتازگي در آباجزو طبقه بندي ميلگردها منظور شده است .
- نمونه برداري و تواتر آن براي كنترل ميلگردها در آبا بصورتزير مشخص شده است هر آزمونه بايد از يك نمونه يك متري تهيه شود . نمنه ها بايد به تعداد5 نمونه و هر نمونه از هر پنجاه تن ميلگرد يا كسري از آن ( براي هر قطر هر نوع فولاد ) تهيه شود . در صورت موافقت دستگاهنظارت ميتوان از هر سه بندل پنج تني ميلگردهاي مشابه يك نمونه اختيار كرد .
هر آزمونه به طول مطلوب براي انجام آزمايشهاي مختلف ( بويژهكشش ) بايد از نمونه يك متري بدست آيد و نورد آزمايش قرار گيرد .
- ضوابط پذيرش تنش تسليم هيچكدام از 5 آزمونه نبايد كمتراز مقاومت رمشخصه فولاد باشد ، در غير اينصورت بايد از 5 نمونه ديگر تهيه شود و نتايج10 آزمونه آزمايش شده بايد در رابطه زير صدق كند .
- متوسط نتايج تنش تسليم 10 آزمونه و انحراف معيار 10 نتيجه موجود است .
اگر دو شرط فوق برآورده نشود مقاومت مشخصه فولاد منطبق با طبقه مورد نظر نيست و قابل قـبول نمي باشد. بهر حال طراح پروژه مي تواند با توجه به واقعيت موجود ميلگردهاي مصرفي در طرح تجديدنظر كند و تعداد يا قطر ميلگردها را افزايش دهد و يا در صورت كنترل مجدد ،آن را ازنظر سازه اي بپذيرد . هم چنين ميلگردها بايد ضوابط زير را ارضاء نمايند ( اين ضوابطمربوط به شكل پذيري فولادها است )
حد الاستيسيته حاصل از آزمايش كشش ومقاومت كشش نهائيميلگردهاي فولادي و تنش تسليم ميلگردهامي باشد .
ضمنا" ميلگردها در آزمايش تا شدگي با زاويه 180 درجهبا فلكه استاندارد و خم و باز كردن آن بايدمورد آزمايش قرار گيرد . هم چنين كرنش گسيختگي در آزمايش كششي از 8 يل 12 درصد كمتر نباشد . وقتي طول علامت گذاري شده براي تعيينكرنش گريختگي ده برابر قطر باشد ضابطه 8 درصد و اگر طول مورد نظر 5 برابر قطرباشد ضابطه12 درصد ملاك كنترل مي باشد . براي ميلگردهاي با قطر كم ، طول معادل 10 برابر قطر وبراي ميلگردهاي با قطر زياد طول مورد نظر پنج برابر قطر در نظر گرفته شده ميشود 0
عوامل موثر بر ويژگيهاي ميلگرد :
روش توليد ، ميزان ناخالصي هاي موجود در فولاد ، عمليات حرارتيو نحوه سرد شدن فولاد بر ويژگيهاي مكانيكي ، شكل پذيري و جوش پذيري ميلگردها موثر است.
اصلاح سرد معمولا" حد تسليم را بالا مي برد اما آن راترد تر ني كند و جوش پذيري را كاهش مي دهد . نورد سرد نيز همين خصوصيات را به وجودمي آورد .
ناخالصي هاي فولاد شامل مواد مختلفي است كه مهمترين آنها: كربن ، فسفر ، منگنز ، گوگرد و سيليسيم مي باشد . حد تسليم ، شگل پذيري و جوش پذيريبشدت تحت تاثير اين ناخالصي ها قرار دارد .
ميزان كربن و كربن معادل معمولا" جوش پذيري فولادهارا مشخص مي كنند در تفسير آبا جدولي ارائه شده است كه جوش پذيري را مشخص مي كند و قطرفولاد نيز در آن موثر است .
براي داشتن جوش پذيري در جوشكاري پيوسته كربن بايد مساوييا كمتر 24/0 درصد و كربن معادل مساوي يا كمتر از 52/0 درصد باشد در حاليكه براي جوشكاريموضعي كربن معادل بايد كمتر از 48/0 درصد و ميزان كربن با توجه به قطر آن بايد كمتراز 18/0 تا 32/درصد باشد . كربن معادل به ميزان كربن ، منگنز ، كروم ، واناديم ، نيكلو مس موجود در فولاد بستگي دارد اما بايد گفت ناخالصي هائي مانند فسفر ، گوگرد و سيليسيمنيز در خواص فولاد و جوش پذيري موثر است .
مشخصات فولادهاي توليدي در ايران :
ميلگردهاي فولادي عمددتا" در كارخانه نورد ذوب آهن اصفهان، اهواز و فولاد آلياژي يزد اسفرايي و .... توليد ميشود . خوشبختانه فولادهاي ايرانبه دليل كمي فسفر ، گوگرد و سيليسيم و منگنز از شكل پذيري خوبي بر خوردارند . كرنشگسيختگي فولادهاي معمولا" بيش از 25درصد و براي فولادهاي و
بيشتر از 15 درصد هستند و از اين نظر مشكلي ندارند . متاسفانهبرخي فولادهاي وادراتي داراي شكل پذيري كمي مي باشند و بايد از مصرف آنها پرهيز كرداما مصرف كنندگان معمولا" صرفا" به مقاومت ميلگردها توجه دارند .
در كارخانه هاي فولاد آلياژي ، ميلگردها ي با مقاومت بالاو حسب سفارش توليد مي شود .
كربن ميلگردهاي مصرفي در ايران اكثرا" از 2/درصد بيشتراست لذا اغلب اوقات در محدوده جوش پذير مشروط قرار دارند .
انبار كردن و نگهداري ميلگردها :
بايد دقت كرد ميلگردهايي با قطر هاي مختلف و انواع متفاوتدر محلهائي به تفكيك انبار شوند تا در مصرف مواجه با مشكل نشويم . حتي لازم است محمولههائي كه از كارخانه هاي مختلف و در زمانهاي متفاوت وارد كارگاه مي شود جداگانه انبارگردنند تا اگر پس از كنترل كيفيت آنها مواجه با مشكل بودند براحتي از ديگر محموله هاباز شناسي شوند .
معمولا" در محل انبار كردن ميلگردها در كارگاه لازماست علامت گذاري محل با ذكر نوع و قطر ميلگرد و محل توليد با نصب يك تابلو كوچك درجلوي انجام مي شود .
رنگ زدن نوك ميلگـردهائي از انواع مختلف براي تميز دادن آتـهابويژه توسط افراد كم سواد توصيـه مي شود .
ميلگردها بايد در محل تميز و بدور از رطوبت شديد انبار شوندمعمولا" با گذاشتن چوب گرد يا چهار تراش سعي مي شود بندل ميلگردها يا كلافها درتماس با خاك و گل و آب نباشند . مسلما" با كم كردن فاصله اين چوب ها احتمال تماسآن ها با زمين كم مي شود .
استفاده از برزنت براي ايجاد پوشش نسبت به پوشش نايلوني ارجحاست . در مناطق خورنده بايد از انبار كردن طولاني ميلگردها پرهيز نمود . زنگ زدگي رويميلگردها وقتي از حد تميز شدن با ناخن فراتر رود مطلوب نيست و علاوه بر كاهش اتصالچسبندگي با بتــــــن ، احتمال خوردگي را افزايش مي دهد . بويژه با عدم تشكيل لايهمحافظ ، در مناطق خورنده موجب تسريع خوردگي مي شود اما زنگ بسيار كم مشكلي را بوجودنمي آورد .
زنگ زدگي زياد موجب كاهش قطر ميلگرد است و گاه خوردگي موضعيو عميق موجب تضعيف ميلگرد مي شود و چنين خوردگي خطرناك تلقي مي شود . مسلما" كاهشمقطع ميلگرد بايد در حد مجاز مي باشد تا بعنوان ميلگرد با قطر اسمي مشخص تلقي گرددو گرنه بايد قطر جديد آن مشخص و در محاسبات منظور شود و يا غير قابل مصرف اعلام گردد. مسلما" پوسته شدن زنگ نشانه اي نا مطلوب براي ميلگرد است و آنرا غير قابل مصرفمي كند مگر اينكه زنگ آن پاك شود و خوردگي عميق و موضعي نداشته باشيم .
از تماس ميلگردها با چربي ، روغن ، رنگ ، ضد زنگ و مواد افزودنيبويژه كند گير كننده ها بايد جلوگيري نمود . در غير اين صورت بايد قبل از مصرف اينعوامل مزاحم را زدود و پاك كرد . يخ و برف و گل و لاي نيز از اين جمله است . دوغابسيمان سخت شده نيز بر روي ميلگـــرد نا مطلوب تلقي مي شود و مانع درگيري ميلگرد و بتناست .
اصول و نکات اجرایی آرماتور بندي( ميلگرد گذاري )
مراحل آرماتور بندي عبارتست از : تهيه و تأمين ميلگرد مناسب، انداز حذفي و برش ميلگردها ، خمكاري بستن ميلگردها ( بصورت شبكه هاي نيمه پيش ساخته)، انبار و حمل ميلگردهاي نيمه آنان ،
بستن و نصب نهائي ميلگردها در قطعه و قالب اين مراحل ممكنستدر برخي موارد حذف يا جابجا شود .
اندازه زني و بريدن ميلگردها :
- در كارهاي كوچك معمولا" اندازه زني ميلگردها بصورتمستقيم بوده و با گچ يا وسيله ديگري محل برش را مشخص مي كنند اما بهتر است همواره ازيك شابلون اندازه و يا وسايله مناسبي مانند يك مانع در جلوي قيچي برش ميلگرد استفادهكرد تا همه ميلگردهاي از يك نوع ، هم اندازه شوند .
بايد گفت قبل از اندازه زني داشتن طرح برش لازم است در كارهايبزرگ براي كاهش افت و ريز ميلگردهاي شاخه اي بهتر است با توجه به ميلگردهاي مصرفي درپروژه ( از يك نوع و يك قطر ) طرح برشي توسط مهندسين يا تكنسين تهيه گردد و بر ايناساس ميلگردها بريده شوند .
- بريدن ميلگردها با وسيله مكانيكي ارجح است . قيچي هاي مكانيكيدستي و برقي براي اين منظور بكار ميرود كه هر كدام قدرت بريدن قطرهاي خاصي را دارند. قيچي هاي دستي معمولا" تا قطر 12 ميلي متر ( براي قفل بر ) و تا قطر 16 ميليمتر ( براي قيچي زميني ) را مي برند . قيچي هاي برقي ميلگرد هر بسته به قدرت و نوعتيغه مي توانند قطرهاي تا بيش از 40 ميلي متر را برش دهند .
تنظيم لبه تيغه ها و تيز كردن آتها مي تواند برش صاف و بدونتغيير شگل را بوجود آورد . چسبيده بودن تيغه ها علاوه بر ايجــاد سختي در برش در لبهميلگردها انـحنا بوجود مي آورد . فاصله زيياد تيغه ها باعث كج شدن و خم شدن محل برشمي شود .
برش با وسايل حرارتي در كارگاههاي ايران رواج دارد و چندانمطلوب نيست . بويژه اين نوع برش براي
ميلگردهاي سرد نورد شده و سرد اصلاح شده ( تر ) مطلوب نيست. در صورت اجبار براي برش حرارتي با شعله ( هوا – گاز ) لازمست حداقل 5 سانتي متر به طول مفيد ميلگرد از هرطرف ( محل برش ) افزود. در ميلگردهاي سرد پيچانده شده لازمست سرهاي نتابيده ( بدونگام مارپيچ سر و ته ) را قطع كرد .
خم كاري ميلگردها :
- برخي ميلگردها داراي خم هستند . خم گونيا ( 90 ) ، خم135 (چنكگ ) ، خم 180 ( نيم دايره ) از جمله خمهاي انتهائي ميلگرد هستند كه در آبابدان قلوب گفته اند . برخي خمها در وسط ميلگردها بكار مي رود و زاويه آن به نظر طراحو وضعيت هندسي قطعه مربوط است ( ميلگردهاي اونظا )
- خمكاري اصولا" شبيه يك عمليات نورد سرد است و بر خواصفولاد در منطقه خم اثرات مختلفي باقي مي گذارد. ترد شدن ، ترك خوردگي موئينه يا قابل رويست ، افزايش مقاومت حد تسليم ، افزايش قابليتخوردگي و كاهش قابليت جوش پذيري و عمليات حرارتي از جمله اين ويژگي هاي جديد است .
- معمولا" بايد ميلگردهاي بتن را بصورت سرد با ( دمايكمتر از 200 ) خم نمود ، مگر اينكه دستگاه نظارت روش ديگري را مجاز بداند يا توصيهنمايد . بنابراين در حالت عادي سرخ كردن ميلگردها براي خمكاري صحيح نيست .
- هر چند خمكاري با دست روي ميز خمكاري و با اهرم كاري توسطآچار F ( گوساله) و ميخ يا موانع روي ميز خمكاري در ايران بسيار رايج است اما بايد گفت توصيه كلي ومهم استفاده از وسايل مانند : ماشين خم كن مجهز ، فلكه خم كن برقي كه خم را با سرعتثابت و قطر مشخص
- افزايش مقاومت ميلگردها و نوع توليد آنها ( سرد نورد شدهيا سرد اصلاح شده مانند ميلگردهاي تر ) و هم چنين دماي پائين هوا مي تواند موب ترديبيشتر و شكل پذيري كمتر شده و در خمكاري به ميلگردها صدمه بيشتري وارد مي كند . شكستنميلگردها ، ترك خوردگي مشهود و ترك هاي قابل رؤيت با ذره بين از جمله مشكلات خمكاريدر اين شرايط است . بويژه در باز كردن مجدد خم و حتي بدتر از آن خمكاري مجدد يك نقطهاحتمال اين آسيب ها بسيار زيادتر خواهد شد بنابراين چنين اعمالي مجاز نيست مگر با اجازهو كنترل دستگاه نظارت . مسلما" در ميلگردهاي گرم نورد شده و با مقاومت متوسط درهواي معتدل يا گرم اين آسيب ها كمتر خواهد بود .
- سرعت خمكاري نيز مي تواند به بروز اين آسيب ها كمك نمايد. سرعت بيشتر آسيب بيشتري به همراه مي آورد . محل خم بشدت گرم مي شود و بر خواص فولاداثر مي گذارد . سرعت خمكاري با افزايش مقاومت ، سرد اصلاح شدن يا سرد نورد شدن ميلگردهاو كاهش دما و افزايش قطر ميلگرد بايد كاهش يابد . سرعت خمكاري را بايد عملا" بصورتتجربي در كارگاه تعيين نمود و ميلگردهاي خم شده در سرعت هاي متفاوت را كنترل نمود.
- اگر دماي هوا ( ميلگرد ) كمتر از 5- باشد بايد از خمخكاريميلگردها برخورداري نمود . متأسفانه در شرايط هواي سرد ، اغلب بدليل تعطيلي بتن ريزي، به سراغ برش و خمكاري ميلگردها مي روند كه عمل صحيحي تلقي نمي شود . مسلما" گذاشتن ميلگردها در محل سر پوشيده و گرمترمي تواند به تداوم كار در اين شرايط كمك كند . افزايش قطر خم و يا گرم كردن ميلگردهاتا دماي 100 مي تواند محدوديت را به نفع كند .
- بكارگيري خمهاي 180 براي ميلگردهاي آجدار ( مقاومت متوسطبه بالا و سرد اصلاح شده ) توصيه نمي شود .
- حداقل قطر مجاز خم ميلگردها بر اساس مراعات كيفيت ميلگردو آسيب نديدن آن و هم چنين جلوگيري از تمركز تنش و خرد شدن بتن در داخل محل تعيين ميشود و در آئين نامه ها ذكر ميگردد .در آبا حداقل قطر خم به نوع ميلگرد ارتباط داردو بر اساس قطر ميلگرد بيان مي گردد . هم چنين براي خامت ها و ميلگردهاي با قطر 16 ميليمتر يا كمتر ، ضابطه اي جداگانه داده شده است . خم كردن ميلگردهاي به قطر 36 ميلي مترو بيشر با زاويه بيشتر از 90 به روشهاي خاص نيازمند است پس از هر خم حداقل طول مستقيمي نيز در آبا ذكر شدهكه بايد رعايت شود .
حمل و انبار ميلگردها :
در بخش ميلگرد در رابطه با انبار كردن ميلگردها بصورت كاملبحث شد . در اينجا به اين نكته اشاره مي شود كه ضربه حاصل از سقوط از ارتفاع زياد وصـــــــدمات مكانيكي و تغيير شكل هاي پلاستيك مي تواند به ميلگردها لطمه بزند و بايددر اين مورد احتياط نمود . در صورتي كه ميلگردها به صورت شبكه هاي جوشي يا بافته ويا متصل شده با مفتول باشد در طول حمل و انبار كردن ممكنست آسيب ببيند و جوشها گسيختهيا ميلگردها جابجا شود و يا مفتول ها ببرد لذا دقت در حمل و انبار كردن و تخليه ازوسيله حمل ضرورت دارد . در مورد شرايط رويه ها ، زنگ زدگي و رواداري قطر قبلا"بحث شده است .
جاگذاري و بستن ميلگردها :
- ميلگردها بايد قبل از بتن ريزي در جاي خود با رعايت رواداريهايمندرج در آئين نامه آبا بسته شود و در طول عمليات ميلگرد گذاري ، بتن ريزي و تراكمدر جاي خود باقي بماند .
- افزايش يا كاهس پوشش محافظ بتن معمولا" نامطلوب است. افزايش پوشش اغلب باعث كاهش بازوي لنگر مي شود در حاليكه كاهش پوشش مي تواند به افزايشخوردگي ميلگردها و كاهش چسبندگي بتني و ميلگرد و ترك خوردگي منجر شود . بايد گفت افزايشپوشش نيز مي تواند به افزليش ترك خوردگي ناشي از جمع شدگي يا خمشي منجر گردد .
در قطعات طره اي ، بازوي لنگر و پوشش بتني ميلگرد از اهميتبيشتري برخوردار است .
- يكي از راههاي ايجاد پوشش محافظ ميلگرد ، ايجاد ارتفاعصحيح براي خرك و يا بكارگيري لقمه با ضخامت مطلوب و دقت براي عدم جابجائي ميلگرد (با بستن به خرك يا لقمه و …) مي باشد . ضوابط مربوط به پوششبتني روي ميلگردها در آئين نامه انجمن بتن ايران آمده است . قطر ميلگرد ، بزرگتريناندازه سنگدانه و شرايط محيطي و نوع قطعه در تعيين حداقل مقدار پوشش موثر است . پوششبتني از آخرين ميلگردها ( خاموتها ) تا سطح بتن مي باشد . نبايد از نظر دور داشت پوششبتني روي ميلگرد در محافظت برابر حريق نقش دارد و بهرحال بزرگترين مقدار پوشش حاصلاز ضوابط فوق تعيين كننده است .
در مناطق خورنده ، سر مفتول آرماتور بندي بايد در پوشش بتنيواقع نشود .
- بكارگيري خرك فولادي در سفره تحتاني توصيه نمي شود ( بويژهدر منطقه خورنده ) . همچنين در اين مناطق رامكا يا پاشنه فولادي نبايد بكار رود .
- لقمه ها بايد از نوع با دوام باشد . لقمه هاي بتني با نسبتآب به سيمان مساوي يا كمتر از بتن اصلي و با مصالح مقاوم و با دوام و ظاهري يكسان بابتن اصلي بكار رود . حداكثر اندازه سنگدانه لقمه معمولا" به مراتب كمتر از حداكثراندازه سنگدانه بتن اصلي است . بكارگيري لقمه هاي پلاستيكي امروزه كاربرد دارد امادر مناطق خورنده برخي از صاحب نظران اين لقمه ها را نيز توصيه نمي كنند . بكار گيريآجر ، چوب و مصالح مشابه بعنوان لقمه ابدا" توصيه نمي شود .
وصله ميلگردها :
وصله ها عبارتند از پوششي ( تماسي و غير تماسي ) ، جوشي ،مكانيكي ، اتكائي ، مركب
- وصله پوششي تماسيو غير تماسي وجود دارد . اين وصله ها در واقع تابع چسبندگي و اتصال ميلگرد و بتن ميباشند . در وصله پوششي غير تماسي ، ميلگردها با يكديگر فاصله دارند و داراي مزايا ومعايبي است .
- ضوابط وصله جوشي ( در صورت مجاز بودن ) در تفسير آئين نامهبتن ايران آمده است و به صورت ذوبي خميري نوك به نوك ، قوسي الكتريكي با الكترود درحالتهاي نوك به نوك و پوششي در انواع مختلف است .
- در وصله مكانيكي با وسيله اي مانند پوش و مهره و ماسورهو يا قلاب كردن ميلگرد ها به هم متصل مي شود و از بكار گيري ميلگرد وصله پوششي خريداريمي شود و براي ميلگردهاي قطور مناسب است.
- وصله اتكائي فقط براي فشار و ميلگردهاي قطور در شرايط خاصو نادر بكار مي رود .
- وصله مركب ، تركيبي از وصله هاي فوق است .
محدوديت فاصله ميلگردها :
در آئين نامه آبا ضوابط فاصله ميلگردها ذكر شده است . رعايتآن براي چسبندگي بهتر بتـن به ميلگرد ، امكان تراكم بتن و امكان رد شدن بتن از فاصلهميلگردها منجر مي شود .
ميلگردهاي عرضي :
مارپيچ ، تنگ ، ركابي و سنجاقي ميلگردهاي عرضي ( خاموت )مي باشند .
ضوابط آنها در آبا آمده است .
براي احداث يك سازه بتن مسلح، بايد بتن تازه در قالبهاييريخته شود، تا پس از پر كردن تمام حجم قالبها و سفت شدن، به شكل لازم درآيد. ازمهمترين گامها در احداث سازه‌هاي بتني، نحوه قالب‌بندي است. به همين دليل بايدمجري و پيمانكار سازه‌هاي بتني كاملاً در جريان امور مربوط به قالب‌بندي، از وسايلگرفته، تا مشخصات و رواداريهاي ابعاد و روشهاي اجرا قرار داشته باشند.
پس از استقرار قالبها در محل مربوط، بايد آنها را موردبازرسي قرار داد و درزهايي كه احتمالاً باعث بيرون زدن شيره بتن خواهند شد، پرشوند.
پايداري از مهمترين خصوصياتي است كه بايد درقالب‌بنديرعايت شود. كافي نبودن مهاربندي پايه‌هاي اطمينان و يا مهاربندي افقي سكوها، عدمتنظيم تراز بتنريزي كه منجر به پر شدن يكقسمت از قالب و خالي ماندن قسمت ديگر ميشود، تكيه‌گاه نامناسب زير پايه‌هاي اطمينان، عدم به كارگيري كارگران ماهر، خوب نبستن قطعات قالب به يكديگر،درنظر نگرفتن بارهاي زنده و مرده وارد به قالبها و لغزش لايه خاك مجاور قالب مي‌تواندباعث خرابي قالبها گردد.
- قالبها بايدبه نحوي ساخته و نصب شوند تا شكل، اندازه،وضعيت و نماي بتن مورد نظر حاصل گردد.
- قالبها بايدبه اندازه كافي محكم باشند تا فشار يا وزن بتن تازه و ديگر بارها را تحمل كنند،بدون آنكه دچار تابيدگي، نشت شيره، گسيختگي يا به مخاطره انداختن كارگران شوند.
- قالبها بايدطوري طراحي و ساخته شوند كه به آساني و با سرعت، قابل نصب و باز كردن باشند، تا ازاتلاف وقت و پول جلوگيري شود.
- قالبها بايد حتي‌الامكانبا وسايل و امكانات موجود قابل حمل و جابجايي باشند.
- قالبها بايد درزبندي شده باشند، تا از نشت شيره بتن جلوگيري شود.
مصالح مورد استفادهدر ساخت قالب
قالب اجزاي بتني را ميتوان از مصالح مختلفي تهيه نمود.ويژگيهاي تعدادي از آنها به شرح زير است:
قالب آجري : اين نوع قالب برايشالوده ها وديوارهاي حايل مجاور خاك مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براي اجرا بسته بهارتفاع بتن در قالب و نيز نيروهاي وارده، يك ديوار به ضخامت 10 يا 20 سانتيمتري احداث ميشود. براي جلوگيرياز كرمو شدن بتن و مكيده شدن آب آن توسط آجر قبل از بتنريزي بايد يك لايه ورقنايلوني روي سطح ديوار نصب كرد، در صورتي كه امكان انجام دادن اين كار نباشد، بايدسطح آجرها را كاملاً آب پاشي نمود. همچنين بايد دقت نمود تا آب در قالبها جمعنشود.
قالب چوبي : چوب و تخته چند لا براي تمامكارهاي قالب‌بندي از درست كردن قاب قالب تا ديواره آن وپايه‌هاي اطمينان مورداستفاده قرار مي‌گيرد. براي درست كردن قالب از چهار تراش قطعات الوار، تخته و تختهچند لا استفاده ميشود.
قالبها بايد به اندازه‌اي ساخته شوند كه حمل آنها باوسايل موجود در كارگاه و نيروي انساني امكان‌پذير باشد. در هنگام ساخت، نصب و بتن‌ريزينياز به دقت زيادي وجود دارد تا به سطوح نرم و لبه‌ها آسيب نرسد. به خصوص دقتبيشتري براي قالب برداري و انبار كردن قالبها لازم است.
قالب فولادي : در مواردي كه حجم كار زياد وتنوع سطوح و ابعاد كم باشد، استفاده از قالبهاي فولادي كاملاً به صرفه خواهد بود.بهاي اوليه اين قالبها نسبتاً زياد است ولي عمر زياد آنها اين مسئله را توجيه مي‌نمايد.قالبهاي فولادي به دليل مقاوم بودن و امكان استفاده از اتصالات خاص مي‌توانند بهسهولت و با سرعت زياد باز و بسته شوند. در هواي سرد و گرم، اين قالبها حتي‌المقدوربايد عايق‌بندي شده و از تغييرات حرارتيدر آنها جلوگيري شود.
1.قالب بايد موقعي برداشته شود كه بتن بتواند نيرويوارده را تحمل كند و تغيير شكلهاي آن از تغيير شكلهاي پيش بيني شده تجاوز نكند.
2. پايه‌ها و قالبهاي باربر نبايد قبل از آنكهاعضاء و قطعات بتني مقاومت كافي را براي تحمل وزن خود و بارهاي وارده كسب كند، برچيدهشوند.
3. عمليات قالب‌برداري و برچيدن پايه‌ها بايد گامبه گام و بدون اعمال نيرو و ضربه طوري باشد كه اعضا و قطعات بتني تحت اثر بارهايناگهاني قرار نگيرند، بتن صدمه نبيند و ايمني و قابليت بهره‌برداري مخدوش نشود.
4. در صورتي كه قالب‌برداري قبل از پايان دورهمراقبت انجام پذيرد، بايد تدابيري براي مراقبت بتن پس از قالب‌برداري به كار برده شود.
5. پايه‌هاي اطمينان را نبايد قبل از آنكه اعضا و قطعات بتني توان كافي براي تحمل وزن خودو بارهاي وارد را كسب كنند، جمع كرد. شمع برداري بايد به ترتيبي باشد كه از ايجادضربه، برون محوري و برون مركزي‌هاي پيش بيني نشده در قطعات جلوگيري شود.
در صورتي كه زمان قالب‌برداري در طرح، تعيين و تصريحنشده باشد زمانهاي ارائه شده در جدول 1 رامي‌توان به عنوان حداقل زمان لازم براي برچيدن قالبها و پايه‌ها ملاك قرار داد.
جدول 1: راهنماي زمان قالب‌برداريسازه های بتنی
|
دماي مجاور سطح بتن (درجه سيلسيوس) |
نوع قالب بندي |
|
|
0 |
8 |
16 |
24 و بيشتر |
|
30 |
18 |
12 |
9 |
قالب قائم (ستون) ساعت |
|
30 |
18 |
12 |
9 |
قالب زيرين، شبانه‌روز، پايه‌هاي اطمينان، شبانه‌روز |
دالها |
|
25
26 |
15
21 |
10
14 |
7
10 |
قالب زيرين، شبانه‌روز، پايه‌هاي اطمينان، شبانه‌روز |
تيرها |
توضيحات:
- زمانهايداده شده در صورتي معتبرند كه شرايط زير برقرار باشد.
- بتنبا سيمان پرتلند نوع 1 (معمولي) تهيه شده باشد. در صورت استفاده از سيمان پرتلندنوع 2 يا پنج و يا آميخته، اين زمانهاافزايش مييابد. به كارگيري افزودنيهايكند گير كننده نيز همين نقش را دارند و مسلماً در صورت استفاده ازسيمان‌هاي زودگير يا مصرف مواد افزودني زود گير كننده ميتوان اين زمانها را كاهشداد.
- درصورتي كه در ضمن سخت شدن بتن، دماي محيط به كمتر از صفر درجه سيلسيوس تنزل كند، زمانهايداده شده را بايد به تناسب و حداقل به اندازه مدت يخبندان افزايش داد.
درصورتي كه قطعه و يا سازه از اهميت خاصيبرخوردار باشد، ميتوان با تهيه نمونه‌هايآگاهي و شكستن آنها در زمان مورد نظر، مقاومت فشاري بتن داخل قالب را به صورت تقريبي به دست آورد. اگر70 درصد مقاومت مشخصه 28 روزه حاصل شده باشد، ميتوان قالبهاي زيرين را باز نمود، اما باز كردن پايه‌هاياطمينان مستلزم دستيابي به مقاومت مشخصه28 روزه ميباشد.
در كارگاههاي كوچك ميتوان از گازوئيل و يا روغن سوختهبه عنوان ماده رهاساز استفاده نمود. ولي استفاده از گازوئيل ارجحيت دارد. بويژهاستفاده از مواد رهاساز با لزجت كمتر در قالبهاي فلزي باعث كاهش حفره‌هاي مجود درسطح ميگردد.
براي سهولت عمل قالب بندي و تنظيم پاي قالب، غالباً ازرامكا استفاده ميگردد. رامكا ميتواند بتني و يا فولادي باشد. در مناطق خورندهجنوب كشور و يا سازه‌هاي رويارو با آب و يون كلريد استفاده از رامكاي فولادي مجازنمي باشد. در استفاده از رامكاي بتني بايد به نكات زير توجه شود :
رامكا يك قسمت محدود از بتن سازه است. برخورد با رامكابايد مانند ساير بتن‌ها بوده و در اختلاط يا ريختن و تراكم و عمل آوري دقت‌هاي لازم به كار گرفته شود.
رامكاي بتني بايد با بتن زيرين به صورت يكپارچه ريختهشود. وجود دو درز اجرايي در فاصله بسيار نزديك به هم (10 تا 20 سانتيمتر) ابداًمجاز نيست بويژه آنكه در مناطق زلزله خيز واقع باشيم.
در ساخت رامكا بايد قالبها با دقت در محل مورد نظر تنظيمو تثبيت گردند بويژه اگر بخواهيم رامكاي بتني به صورت پيوسته با بتن زيرين باشد،ميتوان قالبها را از ابتدا در محل مورد نظر قرار داد و يا بلافاصله پس از بتن‌ريزيقسمت زيرين اقدام به نصب قالبها نمود و بتن رامكا را اجرا نمود.
قبل از آنكه عمليات بتنريزي انجام شود، بايد محل بتنريزي كنترل گردد. مواردي كه در زير شرح داده شده،ضوابط كنترل و آماده سازي است كه قبل از عمليات بتنريزي بايد مورد توجه مهندسناظر قرار بگيرد. به عبارت ديگر، چنانچه مهندس ناظر اشكالي در هر يك از موارد زيرمشاهده كند، بايد از ريختن بتن جلوگيري نمايد و نسبت به رفع مشكل مربوط اقدام گردد:
1- اگر بتنريزي بر روي زمين انجام ميشود، سطح زمينبايد عاري از هر گونه مواد زايد، تميز و متراكم باشد. بايد بسته به شرايط رطوبتمحيط و زمين، از ساعتها قبل بر روي زمين آب پاشي شود تا رطوبت زمين در حالت اشباعبا سطح خشك بوده، ولي عاري از آب اضافي باشد.
2- ابعاد قالبها بايد مطابق با نقشه‌هاي اجرايي باشد و اندازه داخلي قالبها در حد رواداريهاي مجازباشد.
3 - قالبها بايد در محلخود كاملاً محكم نصب شده باشند. بنابراينبا اعمال ضربه و نيرو به قالبها هيچگونه لغزشي نبايد در قالبها مشاهده گردد. بهعبارت ديگر، از مهار بودن قالبها اطمينان حاصل شود.
4- داخل قالبها بايد كاملاً تميزو عاري از هر گونه مواد زايد باشد. وجود مواد زايد مانند خرده چوب، آب، برف، يخ،گل و لاي و شاخه و برگ درختان سبب كيفيت نامطلوب بتن ميگردد. بنابراين قبل از بتنريزي در صورت وجود هر نوع ذرات و مواد زيان آور در قالب، بايد به روش دستي و يا بااستفاده از هواي فشرده، درون قالبها تميز گردد. لازم است قالب ستون، ديوار و حتيتيرها داراي دريچه نظافت (تخليه) باشد تا عمل تميز كردن قالب به راحتي انجام گردد.
5- براي آنكه از چسبندگي بتن بهقالب جلوگيري گردد و همچنين آب بتن توسط قالب چوبي جذب نگردد، بايد سطوح قالبروغنكاري شود. روغن مصرفي بايد از نوعمناسب باشد. مقدار روغنكاري بايد در حدي باشد كه از چكه كردن آن جلوگيري شود و نهآنقدر مقدار روغن كم باشد كه تمام سطوح قالب بطور يكنواخت آغشته نشود.
6 - قبل از بتن ريزي،وضعيت ميلگرد از نظر خوردگي بايد بررسي شود. اگر بر سطح ميلگرد زنگ كم مشاهده گردد( زنگ با ناخن و يا گوني زبر از بين برود) و آج آن صدمه نديده باشد، استفاده ازآن ميلگرد بدون مانع است. حتي اين مقدار زنگ باعثافزايش مقاومت پيوستگي ميشود. اما اگر مقدار زنگ روي ميلگردها زياد است، بايد باابزار مناسب نسبت به زدودن زنگ اقدام شود. روش مناسب زدودن زنگ، ماسه پاشي است،اما فرچه يا سنباده و يا برس مناسب نيست، زيرا فقط سبب صيقلي شدن زنگ ميگردد.مقدار زياد زنگ نه تنها فرآيند خوردگي را تشديد مي‌كند، بلكه سبب كاهش مقاومتپيوستگي بين ميلگرد و بتن ميگردد. در صورتي كه خوردگي سبب آسيب ديدگي آج ميلگرد ويا سبب ايجاد حفره در ميلگرد شده باشد، بايد از به كار بردن آن ميلگرد اجتنابگردد.
7 - ممكن است روي سطحميلگرد، قشري از ملات حاصل از بتن ريزي قبلي مشاهده شود. چنانچه فاصله زماني بتن‌ريزيقبلي و بعدي فقط چند ساعت باشد، نياز به پاك كردن ملات از سطح ميلگردها نيست، درغير اين صورت بايد آن قشر ملات پاك شود.
8 - ميلگردها بايد توسطفاصله‌دهنده‌هاي پلاستيكي (لقمه ) درموقعيت خود تثبيت شده باشند تا هنگام بتنريزي، ميلگردها حركت نكنند. در صورتي كهامكان دسترس به فاصله‌دهنده‌هاي پلاستيكي وجود ندارد ميتوان از قطعات پيش ساختهملات يا بتن با ضخامت مورد نظر، استفادهگردد. موقعيت و فواصل ميلگردها بايد مطابق با نقشه‌هاي اجرايي و در حد رواداريهايمجاز باشد. همچنين ضخامت پوشش بتني بر روي ميلگردها بايد كنترل گردد، زيرا رعايتنكردن ضخامت مورد نظر و يا كم بودن ضخامت پوشش، سبب كاهش دوام سازه ميشود.
9- لقمه‌هاي ساخته شده از ملات و يا بتن بايد دارايضوابط زير باشد:
· نسبت آب به سيمان آن مساوي و ياكمتر از بتن اصلي باشد.
· حداكثر اندازه سنگدانه كوچكتريا مساوي يك سوم ضخامت لقمه (پوشش بتني روي ميلگرد) باشد.
· بتن يا ملات مورد نظر بايدهمچون بتن‌هاي معمول به خوبي مخلوط ، ريخته، متراكم و عمل آوري شود، زيرا بايدعملكردي مشابه بتن اصلي (بويژه از نظر دوام) داشته باشد.
· در صورتي كه در لقمه‌ها ازمفتول‌هاي فولادي ميلگردگذاري استفاده ميشود بايد ضوابط حداقل پوشش بتني رويميلگردها رعايت گردد.
10- در صورتي كه فاصله زماني بينبتن‌ريزي جديد و لايه قبلي طولاني باشد، براي اجتناب از بروز درز سرد بايد به چندمورد توجه شود. درز سرد به معني اين است كه پيوستگي مطلوب بين لايه قبلي بتن ولايه جديد بتن وجود نداشته باشد.
به منظور جلوگيري از بروز درز سرد بايد از ضخامت لايه‌هايبتن ريزي كاسته شود، از سيمان‌هاي كندگير و يا مواد ديرگير كننده استفاده شود.همچنين ميتوان با خنك كردن بتن، زمان گيرش را افزايش داد تا احتمال ايجاد درزسرد كم شود. يكي از راههاي ايجاد درز سرد بويژه در شالوده‌ها يا ديوارها، كاهشفاصله درزهاي اجرايي (ساخت) است. اين كاهش بايد با تأييد طراح و دستگاه نظارتانجام گيرد كه مستلزم رعايت ضوابط مربوط است.
در صورت بروز درز سرد بايد سطح لايه قبلي بتن با وسيله‌اي مناسب زبر گردد. اگر آخرين لايهبتن‌ريزي با توجه و آگاهي توقف بتنريزي در روز انجام ميشود، عمليات زبر كردن سطحبسيار آسان خواهد بود، زيرا به راحتي ميتوان روي سطح بتن تازه، ايجاد شيار كرد.اما اگر بتن سخت شده باشد، بايد زبر كردن سطح بتن توسط ابزاري مانند تيشه انجام شود.از طرف ديگر بايد شرايط رطوبت لايه قبلي در حالت اشباع با سطح خشك باشد. برايرساندن شرايط رطوبت به اين حالت، بايد بسته به شرايط رطوبت محيط و شرايط رطوبت بتنقديم، از چند ساعت قبل از بتنريزي، نسبت به آب پاشي بتن قبلي اقدام كرد. اما درزمان بتنريزي لايه جديد، سطح بتن قديم بايد عاري از آب اضافي باشد. همچنين رويسطح بتن قديم بايد كاملاً تميز و پاك باشد. چنانچه سنگدانه‌هايي سست بر روي سطحبتن قديم مشاهده ميشود بايد از بتن قديم جدا شوند.
همچنين توصيه ميشود به منظور ايجاد پيوستگي بيشتر بينبتن قديم و جديد، اولين پيمانه بتن جديد كه روي بتن قديم قرار مي گيرد، حتي‌الامكانريزدانه‌تر، داراي عيار سيمان و اسلامپ بيشتري باشد ولي نبايد تغيير زيادي درمشخصات بتن از نظر مقاومت و دوام ايجاد شود.
11- در هواي سرد، سطح زمين ويا سطح بتن قديم و يا قالبيكه قرار است روي آن بتنريزي شود، نبايد يخ زده باشد. در صورت مشاهده يخ ، بايدابتدا نسبت به برطرف كردن يخ زدگي با وسايل مناسب اقدام گردد.
12- تمام وسايل و ابزار بتنريزي،مانند فرغون و ويبره (لرزاننده) به صورت تميز و آماده بكار در محل مستقر شدهباشند.
در اين فصل، مراحل بتنريزي به ترتيب ارائه شده است.بايد توجه داشت كه اين مراحل نقش مهمي در كسب مقاومت بتن دارد و حتي در صورتانتخاب مصالح مناسب و در صورتي كه مراحل اجرايي به طور مطلوب انجام نگردد، خواص ودوام مورد نظر حاصل نمي‌گردد.
عمل بتنريزي و تراكم بتن، معمولاً توأم و وابسته بوده واغلب همزمان انجام ميشود. اجراي صحيح اين عمليات براي حصول اطمينان از مقاومت ودوام سازه بسيار حايز اهميت است. در هنگام بتنريزي، رعايت موارد كلي زير ضرورياست :
1. بتن بايد تا حدامكان نزديك به محل نهايي مورد نظر ريخته شود و نبايد به مقدار زياد در يك نقطه انباشتهگردد و سپس به نقاط ديگر منتقل شود. در غیر اینصورت امکان جداشدگیدر اجزايبتن ميباشد و كيفيت مطلوب، حاصل نمي‌گردد. رعايت اصول ونكات كلي انتقال بتن نيز الزامي است.
2. بتن بايد در لايه‌هايافقي با ضخامت‌هاي مساوي ريخته شود و هر لايه بايد به طور مطلوب متراكم گردد و سپسلايه بعدي ريخته شود. تا آنجا كه عملي باشد، هرلايه بايد به صورت كامل و بدون وقفهاجرا گردد. ضخامت لايه‌ها تابع اندازه و شكل قالب، رواني بتن، فاصله ميلگردها وروش تراكم ميباشد. هر چند حداكثر ضخامت لايه بتن به 6/0 متر و حداقل آن به 15/0متر و يا سه برابر حداكثر اندازه سنگدانه ( هر كدام بزرگتر باشد) محدود ميگردد، معمولاً دراعضاي بتن مسلح ضخامت 2/0 تا 4/0 مترپيشنهاد ميگردد.
3. بتنريزي بايد بهطور مستمر انجام شود و لايه جديد قبل از سخت شدن لايه قبلي ريخته شود تا پيوستگيبين لايه‌ها تأمين شود و از بروز صفحات ضعيف كه درز سرد ناميده ميشود، اجتنابگردد (براي اطلاعات بيشتر به فصل ششم مراجعه شود).
4. بتن بايد تمامزواياي قالب و اطراف ميلگردها را كاملاً پر كند.
بتنريزي دالها
بتنريزي دالها نياز به تمهيدات خاص به شرح زير دارد :
1. درصورتي كه سطح دالوسيع است، ابتدا بايد راههاي دسترس عبور فرغون يا وسايل حمل بتن و افراد را ايجاد نمود. بدين منظور ميتوان با استفاده ازتخته‌هاي محكم مسير عبور را برقرار كرد. شكل 1 ، روش انتقال بتن با استفاده از راههاي دسترس را نشان مي‌دهد.
2.بتن بايددر نزديكترين محل نهايي خود ريخته شود، زيرا جابجايي بتن در قالب باعث جداشدگيذرات ميشود (شكل 2). در صورت نياز به جابجايي، بايد توده بتن به صورت يكجا حركتداده شود. براي اين كار ميتوان از يك وسيله پارويي شكل استفاده نمود و بتن رابصورت توده‌اي حركت داد. از پرتاب كردن بتن با وسايلي مانند بيل از نقطه‌اي بهنقطه ديگر اكيداً خودداري گردد.
همچنين بايد سعي شود در ريختن بتن با جام تا حد امكان آنرا به قالب و يا سطح بتنريزي نزديك كرد تا موجب جداشدگي و يا اعمال ضربه به قالبو ميلگردها نشود
3.بتنريزي بايد در جلو لايه قبلي بتن انجام شود ونبايد در انتهاي لايه قبلي بتنريزي شود. در روش صحيح، بتن درون فرغون در جلو بتنقبلي ريخته ميشود، اما در روش ناصحيح با گذاشتن يك سكو بر روي بتن قبلي، بتن جديدريخته شده است. اين عمل باعث جداشدگي اجزاي بتن ميگردد.
4. بتنريزي روي سطوح شيبء‌‌دار، از پائين شيبشروع ميشود و به تدريج به سمت بالا رفته و خاتمه
مييابد. لازم است براي اين نوع بتنريزي، از بتني با رواني يا اسلامپ كم (حدود 50ميليمتر) استفاده گردد. همچنين كاهش سرعت بتنريزي نيز ميتواند در اين خصوص موثرباشد.
تجربه نشان مي‌دهد كه در هنگام بتنريزي از ارتفاع بيشاز 2 متر، چنانچه تمهيدات خاص اعمال نگردد، كيفيت بتن نامطلوب خواهد بود. هر چند،آيين نامه‌هاي معتبر محدوديت خاصي را براي اين منظور ارائه ننموده‌اند. بتن‌ريزيدر ارتفاع زياد سبب ميشود كه بتن با قالب و ميلگردها برخورد كند و دچار ضربهناگهاني شود و در نتيجه جداشدگي اجزا در بتن رخ مي‌دهد. معمولاً در كشور ما آثارجداشدگي در قسمت پايين ستونها و ديوارها (حدود 5/0 تا 1 متري) مشاهده ميگردد كهتصور اكثر دست اندركاران آن است كه، به علت عدم تراكم كافي بتن كرمو و فاقدريزدانه و ملات شده است، در حالي كه عمدتاً جداشدگي و تراكم بيش از حد موجب بروزاين عارضه (پديده) ميشود. بنابراين اجرايموارد زير در بتنريزي از ارتفاع ضروري است :
1.درمواردي كه تراكم ميلگرد در ستون و يا ديواردرحد كم باشد و سطح مقطع قالب فضاي كافي را ايجاد كند ميتوان از لوله‌هاي آويز ، ناودانو يا قيف هادي براي بتنريزي استفاده كرد. ناودان شامل يك لوله ويك قيف بالاي آن ميباشد. لوله ناودان درداخل قالب گذاشته ميشود وبتن‌ريزي به صورت تدريجي اما پيوسته انجام ميگردد. با ريختن بتن، بتدريج لوله ناودانبه طرف بالا هدايت ميشود. اين عمل باعث ميشود كه از عارضه جداشدگي ذرات بتنجلوگيري گردد.
2.قطر لوله‌ها بايد حداقل 8 برابر اندازه بزرگترينسنگدانه باشد، اما در قسمت پايين (بعد از 2 يا 3 متر ارتفاع) قطر لوله را مي‌توانكاهش داد و 6 برابر اندازه بزرگترين سنگدانه در نظر گرفت. لوله‌ها مي‌توانند به صورت پلاستيكي و يا پارچه‌ايباشند كه در صورت وجود بتن، قطر مورد نظر را ميتوان بدست آورد. اين لوله‌ها نسبتبه لوله‌هاي صلب (انعطاف ناپذير) ارجحيت دارند. عمليات صحيح و ناصحيح بتنريزي درارتفاع، در شكل 5 نشان داده شده است.
3. در مواردي كه ستون يا ديوارداراي ميلگرد در حد زياد و متراكم است، امكان دارد كه استفاده از لوله‌هاي ناودانبراي ريختن بتن عملي نباشد. بنابراين ميتوان با تعبيه دريچه يا باز شو در قالب،بتنريزي را انجام داد. ميتوان فواصل دريچه‌ها را حدود 5/1 متر تا 2 متر در نظر گرفت. از طرف ديگر، به كارگيريدريچه، امكان رؤيت بتن در قالب را فراهم مي‌كند و كنترل لرزاننده دستي نيز بهترانجام ميشود. در شكل 6 ، روش ايجاد دريچه را نشان مي‌دهد. در اين روش، بتن تاتراز پايين دريچه تحتاني ريخته و متراكم ميشود، سپس اين دريچه بسته و از دريچهتراز بالايي بتن ريزي ادامه مييابد.
مقررات كلي ايمني و اجرائي بتن
مقدمات ايمني :
جزء مقررات ايمني و بهداشتي قانون حفاظت كار ذكر شده استاما در كارهاي بتني نظافت خاصي بايد مورد توجه قرار گيرد .
- سيمان يك ماده قليايي است ، تماس دست با خمير سيمان و بتنو تماس با پوست يا چشم ميتواند به آن آسيبرساند . شستن محل تماس با آب زياد مفيد است . استفاده از محلول رقيق سركه مي تواندپس از شستن محل با آب آسيب را كم كند . خمير سيمان كه مهده قليايي است با چربي پوستتركيب شده و صابون آهكي مي دهد و پوست را خشك نموده و ترد مي كند و باعث ترك خوردگيآن بويژه در بخش نوك انگشتان مي شود . استفاده از مواد محافظ پوست قبل از تماس با خميرسيمان و استفاده از دستكش بسيار مفيد است .
- در حمل و نقل بتن بايد رعايت ايمني را نمود . در حمل بتنبا دمپر و پاكت اين مسئله جدي تر است . واژگوني دمپر و باز شدن درب باگت و فرو ريختنبتن ، برخورد باگت با وسايل و نفرات از جمله اين مشكلات است .
- در كار با جرثقيل ها نكات ايمني رعايت شود . استفاده ازراننده مجرب ، كنترل بخش هاي مختلف جرثقيل و ترمزهاي آن اهميت دارد .
- در حمل ميلگردها توجه شود خطرات زيادي در حمل ميلگردهايبلند و كوتاه در كمين است .
- برخي مواد افزودني بايد در جاي مناسب انبار شود . برخيمواد گاز زا مي باشد و برخي مواد كمكي بتن داراي مواد فراري است كه به چشم و دستگاهتنفسي لطمه مي زند . برخورد برخ0ي افزودني ها به دست و چشم خطر ساز است .
- در بريدن ، خم كردن و بستن ميلگردها بايد توجه كرد تا دركاركردن با وسايل مكانيكي برشي ، حرارتي برشي ، وسايل خمكاري برقي و دستي ، همچنيندر بستن ميلگردها خطراتي كه بايد از آنها پرهيز نمود .
- در كارهاي قالب بندي اعم از برشكاري چوب و فولاد ، سرهمبندي و ميخ كاري ، نصب قالب ها بويژه قالب تير و دال و استقرار آنها خطراتي متوجه پرسنلاست .
- در ريختن بتن بويژه از ارتفاع بر روي قالب تير و دال بايددقت نمود تا قالب تخريب نشود و در نرود .
- در قالب برداري اصول ايمني را بايد رعايت نمود تا آسيبهائي وارد نشود .
مقررات و اصولاجرائي بتني :
· تامين مصالح مطلوب ( سنگدانه ، سيمان ، آب و افزودني و ميلگرد)
· انبار سازي صحيح مصالح ( سنگدانه ، سيمان ، آب و افزودنيو ميلگرد )
· توزين و پيمانه كردن مصالح و كنترل مقدار آب و نسبت آب بهسيمان
· اخطلاط مناسب براي ايجاد همگني
· حمل مطلوب ( زمان مطلوب ، عدم جدائي ، عدم نزديكي به گيرش، عدم تغيير شديد دما و عدم آلودگي )
· ريختن صحيح ( عدم جدائي ، عدم گيرش و ايجاد سرد ، رعايت جهتو محل صحيح و ضخامت لايه مناسب )
· تراكم مطلوب ( استفاده از وسايل مناسب ، ضخامت لايه مناسب، عدم جدائي ، ايجاد پيوستگي لايه ها و ..... )
· نگهداري و عمل آوري مطلوب ( رطوبتي ، حرارتي ، حفاظتي )
· قالب بندي مناسب ( از نظر پايداري ، شرايط آب و هوائي ، نشتو آب بندي ، ايجاد نماي مناسب و .. )
· قالب برداري صحيح
· تأمين بتن مورد نظر و ساخت آن ، ايجاد هماهنگي ، عدم جدائي، عدم گيرش ، ايجاد پيوستگي و رعايت دماي مورد نظر در ريختن و نگهداري بتن ، عدم آلودگيو ..... از جمله نكات مهم است .
· مصاديق جداشدگي و عدو پيوستگي
· عوامل موثر بر جدا شدگي و عدم پيوستگي
· راه حلهاي موثر براي جلوگيري از جدا شدگي ، عدم گيرش ، ايجادپيوستگي
کلینیک فنی و تخصصی بتن ایران ، علاوه بر دفتر مرکزی خود واقع در تهران ، پونک، خیابان سردار جنگل ، بینحیدری مقدم و سعیدی نیا ، پلاک 16 ، طبقه دوم ، واحد 4 ، و نیز دفتر جنوب کشور خود، واقع در استان خوزستان ، شهرستان اهواز ، زیتون کارمندی ، فلکهپارک ، جنب بانک تجارت ، ساختمان 88 ، در بسیاری از استان های دیگر از جمله استان هرمزگان ( بندرعباس ، قشم، خارک و... ) ، استان بوشهر ( شهرستان بوشهر ، عسلویه ، جم ، برازجان، کنگان و ... ) ، استان اصفهان ( شهرستان اصفهان ، شهرضا، فولاد شهر، شاهین شهر ، زرین شهر ) ، استان یزد ، استان کرمان ، استان فارس ( شهرستان شیراز ، نورآباد ممحسنی ، جهرم و... ) ، استان کرمانشاه ، استان کردستان ( شهرستان سنندج ) ، استان لرستان ( خرم آباد ، بروجرد ، دورود، نورآباد ، الشتر و ... ) ، استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی ( شهرستان های تبریز و ارومیه) ، استان اردبیل، استان زنجان، استان های خراسان رضوی ، خراسان جنوبی و شمالی ( شهرستان های مشهد ، بیرجند و... ) ، استان زاهدان ( شهرستان های زاهدان ، ایرانشهر ، زابل ، سیرجان، پیرانشهر و ... )، استان البرز ( شهرستان کرج و ...) ، استان کاشان ، استان قم (شهرستان قم ) ، استان مازندران ( شهرستان های ساری ، بابل ، بابلسر، نوشهر ، چالوس ، محمود آبادو ...) ، استان گیلان ( شهرستان های رشت ، بندرانزلی و... ) ، استان ایلام ( شهرستان های ایلام و دهلران، مهران و... )،استان همدان ( شهرستان های همدان ، تویسرکان و کبودرآهنگ) ،استان گلستان ( شهرستان گرگان ) ، استان خوزستان ( شهرستان اهواز ، دزفول ، ماهشهر، سربندر ، آبادان ، خرمشهر ،بهبهان ، شوشتر، شوش ، مسجدسلیمان، رامهرمز ، گتوند و... ) ، استان چهارمحال بختیاری ( شهرکرد ) ، جزیره کیش ، کشور عراق ( استان بصره، الاماره و نجف) ، کشور افغانستان ( کابل و هرات ) ، دارای دفاتر فروش و ارائه خدمات مهندسی میباشد. شما می توانید با مراجعه یا تماس با این دفاتر ضمن مشاور از خدماتو محصولات ارائه شده بهره مند شوید.
کلینیک فنی و تخصصی بتن ایران
مجموعه کلینیک فنی و تخصصی بتن ایران در قالب دو شرکت تولید رایحه بتن سبز و مهندسی ژرفتابان مهر ازسال 1385 فعالیت خود را آغاز نموده است. این مجموعه با شناخت خلا موجود در زمینهارائه خدمات تخصصی بتن در سطح کشور ، با بکارگیری پرسنل تخصصی و نیز تجهیزات ویژه، در این سالهای سعی نموده گامی کاربردی و موثر در زمینه رفع نیاز متخصصین ،کارفرمایان ، مهندسین ، دانشجویان ، مشاورین و پیمانکاران بردارد. در این قالب وبهره گیری از تجربیات روزافزودن خود ، با عنایت به اخذ استانداردهای بین المللی (استاندارد CE اتحادیه اروپا و استاندارد ایزو 9001 ) ، اینمجموعه همواره سعی است خدماتی به روز وتخصصی و کاربردی تر ارائه نماید. شرح خلاصه خدمات ارائه شده توسط این شرکت شاملبخشهای زیر می باشد. این شرکت در حال حاضر عضو وندور لیست صنایع دفاع ، لیست بلندوزارت نفت ، وندورلیست سازمان تامین اجتماعی و عضو انجمن ملی بتن ایران می باشد.
مجموعه تولیدی و بازرگانی رایحه بتن سبز:
· واردات و تولید انواع افزودنی های بتن
· واردات و تولید انواع مصالح تعمیراتی بتن
· واردات و تولید انواع پوشش های محافظتی وآب بندی بتن
· واردات و تولید انواع گروت های پایهسیمانی و اپوکسی
· واردات و تولید انواع مصالح کاشی کاری
· انواع ماستیک و درزبندهای سازه های بتنیو ساختمان ها
· واردات و تولید انواع کفپوش ، سخت کنندهو رنگ های ساختمانی
· واردات و تولید انواع مصالح کمکی بتن ازجمله الیاف بتن ، واتراستاپ ، حلال بتن ، واتراستاپ منبسط شونده، کیورینگ بتن ،اسپیسر ، خمیر کاشت میلگرد ، قالب های پلاستیکی و ...
مجموعه مهندسی ژرف تابان مهر :
· مشاوره و اجرای تعمیر و ترمیم سازه هایبتنی
· مشاوره و اجرای آب بندی و محافظت سازههای بتنی
· مشاوره و اجرای مقاوم سازی و تقویت سازههای بتنی
· مشاوره و جرای انواع کف پوش های صنعتی
· مشاوره و ارائه خدمات ارزیابی و آزمایشهای غیرمخرب سازه های بتنی
· برگزاری دوره های تخصصی بتنی
· ارائه مشاوره و طرح اختلاط بتن های خاص
· مشاوره و نظارت بر اجرای سازه های بتنی
· کرگیری و کاشت میلگرد و بولت در بتن وتخریب بتن به روش واترجت
در حال حاضر مجموعه کلینیک فنی و تخصصی بتن ایران، دارای دفتار و نمایندگی هایی در بسیاری از مناطق و شهر ها می باشد.علاقمندان میتوانند برای بهره گیری از خدمات و محصولات این شرکت و یا مشاوره و دریافت رزومهفعالیت ها و یا مشخصات فنی محصولات این شرکت ، با نمایندگی این مجموعه و یا دفترمرکزی این شرکت ( 44618462-44618379) تماس حاصل فرمایند. همچنین علاقمندان بههمکاری با این شرکت می توانند جهت اخذ نمایندگی و عاملیت فروش خدمات و محصولات اینشرکت با شماره تلفن 09120916272 تماس حاصل نمایند.