افزودنی بتن چیست؟

افزودني مادهاي به غير از سيمان پرتلند، سنگدانه، و آب است که به صورت پودر (گَرد) يامايع (آبکی)، به عنوان يکي از مواد تشکيلدهنده بتن و براي اصلاح خواص بتن، کميقبل از اختلاط، در حين اختلاط و يا قبل از ريختن به آن افزوده ميشود .

کارکرد افزودنيهاي شيميايي چگونه است؟

هر ماده افزودني با کارکرد اصلي آن تعريف و گروهبندي ميشود.کاركرد اصلي يك ماده افزودني عمدهترين اثر مورد انتظاري است كه بر بتن دارد وبيانگر عملکرد شاخص آن افزودني است. کاركرد فرعي، اثر يا اثراتي است كه مادهافزودني در مقياس كوچكتر از کاركرد اصلي بر بتن ميگذارد.

دلايل و مزاياي استفاده از افزودنيهاي شيميايي

بتن بايد همگن، كارآ، پرداختپذير، مقاوم، پايا، وکمتراوا باشد. در بسياري از موارد با انتخاب مصالح و نسبت اختلاط مناسب و بهکاربستن روشها و استفاده از تجهيزات مناسب و افراد کارآزموده ميتوان به اينويژگيها دست يافت. بهرهگيري از افزودنيهاي شيميايي در کنار مزاياي بيشماري کهدارند، دستيابي به اين ويژگيها را امکانپذيرتر و آسانتر خواهد کرد.

مشخصات افزودنيهاي شيميايي

افزودنيهاي مصرفيبايستي پاسخگوي نيازها و ضوابط آييننامه بتن و استانداردهاي ملي ايران واستانداردهاي بينالمللي معتبر مانند AASHTO,ASTM, BS, DIN, EN باشند. اين منابع مشخصات فني، حداقل انتظارات از مصرف، و نحوهتاثيرگذاري هر افزودني را به تفصيل بيان مينمايند و راهنماي بسيار مناسبي براياستفاده افزودنيها هستند.

بتن ترمي (بتن ريزي زیر آب با لوله ترمي يا ناودان)

کلینیک بتن

کد مطلب : 110

بتن ترمي (بتن ريزي با لوله ترمي يا ناودان)

TremieConcrete , Underwater Concreting

Concreting byTremie Pipe , Deep Concreting

(اصول،كاربردها، روش كار و كنترل ها)

1- تعريف و اصول بتن ريزي ترمي

1-1- بتن ريزي كه بالوله ناودان مانند به نام ترمي تحت شرايطخاص صورت مي گيرد، بتن ريزي ترمي يا بتن ترمي ناميده مي شود. در برخي منابع تحت عنوانبتن ريزي زير آب و بتن ريزي در اعماق نيز به بتن ريزي ترمي اشاره مي گردد.

1-2- لوله ترمي به صورت قائم و انتهاي پاييني آن در بتن شلقبلا ريخته شده قرار مي گيرد و در حالي كه لوله تا بالا از يك بتن شل و آبكي پر است،بتن ريزي به تدريج انجام مي گردد و بتني كه از انتها و در پايين خارج مي شود بتن هايقبلا ريخته شده را پس زده و جانشين آن ها مي شود و علي القاعده نبايد نيازي به تراكمداشته باشد.

2- فلسفه بكار گيري، كاربرد و محدوديت ها

2-1- فلسفه بكارگيري بتن ترمی

براي اين كه بتوان بتني را بدون جدا شدن مواد آندر عمق (خشكي و يازير آب) ريخت اين شيوه مي تواند بكار گرفته شود و در پاره اي موارد تنها شيوه ممكنبراي اين نوع بتن ريزي ها مي باشد.

مسلماًروش هاي ديگري نيز در هر مورد وجود دارد. مثلاً مي توان يك محيط آبدار را خشك نمودو به طور عادي در آن بتن ريزي كرد.

2-2- كاربردهای بتن ترمی

در بتن ريزي ستون ها و ديوارهايمرتفع و يكباره قالب بندي شده، بتن ريزي شمع ها و سپرهاي در جا (در محل خشك يا آبدار و يا داخل گل حفاري)، بتن ريزي ديواره ها و پرده هاي آب بند سدها (در محل خشك يا آبدار و يا داخل گل حفاري)، بتن ريزي زير آب (رودخانه، تالاب، درياچه و درياها)، بتن ريزي در پايه و شالوده هاي نيمه عميق پلها و در داخل ميله چاه ها (Shaft) معادن و سدها و سازه هاي مختلف و هم چنين تعمير سازههاي زير آب مي توان از اين شيوه استفاده نمود. براي بتن ريزي بخش اتصال لوله ها و تونلهاي زير آب، ساخت صندوقه و قالب بتني در زير آب و آبگير داخل درياچه سد و غرق كردنلوله هاي پيش ساخته و تثبيت آن نيز از اين روش استفاده مي شود.

2-3- محدوديت های بتن ترمی

در موارد زير نمي توانيم ازبتن ريزي ترمي استفاده كنيم.

ـ اگر در بتن ريزي زير آب، جريان آب وجود داشته باشد نمي توان اين روش را بكارگرفت مگر اين كه با تمهيداتي از جريان آب در سطح بتن تازه ريخته شده جلوگيري گردد.

ـ اگر به هر دليل نتوانيم يا مجاز نباشيماز بتن خيلي شل و آبكي مانند بتن ترمي استفاده نماييم.

ـ اگر حداكثر اندازه دانه ها بزرگتر از40 ميلي متر باشد و يا بتن با وزن مخصوص زياد استفاده نماييم.

ـ اگر دانه بندي مخلوط سنگدانه پيوستگي نداشته باشد.

3- وسايل مورد نياز

وسايل مورد نياز عبارتند از :

3-1- لوله هاي ترجيحاً انعطاف ناپذير (صلب) به قطر 20 تا30 سانتي متر (عمدتا 25 تا 30 سانتي متر) به طول معمولاً 3 متر و قابل اتصال به يكديگربا شيوه سريع و آسان و آب بندي خوب. معمولاً لوله ها در انتها حالت نر و مادگي دارندو از يك لاستيك آب بندي بهره مي برندو اتصال آن ها به يكديگر مانند درب بشكه هاي پلاستيكي و يا شيشه هاي مربا با دسته ايكه در محيط و يا عمود بر محيط لوله حركت مي كند و با يك ضربه باز و يا بسته مي شود.جنس لوله ها مي تواند پلاستيكي، فولادي و يا آلومينيومي باشد. در مورد لوله هاي آلومينيوميبايد جداره داخلي آن ها با يك پوشش غير آلومينيومي پوشانده شود. ضخامت لوله ها بين3 تا 5 ميلي متر است.

3-2- قيف فولادي يا غير فولادي براي سهولت ريختن بتن در لولهو به عنوان يك مخزن موقت كه معمولاً بتواند حجمي از بتن را براي 5 تا 15 دقيقه بتنريزي در خود جاي دهد. اين قيف بايد بتواند به راحتي از لوله جدا و سپس به راحتي بهآن متصل گردد. اين قيف بهتر است داراي زاويه °50 يا بيشتر با افق باشد. معمولاً قطر قيف در بالا 1 تا 25/1 متر وارتفاع آن حدود7/0 تا 1 متر مي باشد. به هر حال ابعاد با توجه به نكات فوق اختياري است.

3-3- توپك يا توپي

حداقل يك توپ اسفنجي توپر ياپلاستيكي و لاستيكي توپر يا توخالي (بادشونده يا داراي باد) به قطر كمي بزرگتر از قطرداخل لوله براي شروع بتن ريزي مورد نياز است. در قديم از توپي كنفي استفاده مي شد ويا اصولا آخرين لوله در پايين داراي كفشك لولا دار بود. هر وسيله براي آب بندي اوليهدر انتهاي لوله مي تواند بكار رود.

3-4- وسايل نگهدارندهو بالا برنده

يك جرثقيل برجي و يا غير برجي،وينچ و يا بالابري كه بتواند مجموعه لوله ها و قيف را به طور قائم در حين بتن ريزينگهداشته و به طور مرتب در زمان هاي لازم بالا بكشد. در مواردي اين وسيله بايد بتواندمجموعه لوله را در جهت افقي به ميزان محدود و آرام حركت دهد. ايجاد يك سكوي ثابت برايكاركردن و اتصال لوله به آن (به ويژه در هنگام برداشتن قيف و لوله) ضروري است. سكوهايشناور معمولاً مناسب نمي باشند.

3-5- وسايل اندازه گيري و كنترل

متر، سيم يا نخ با وزنه آويزان(مانند شاغول) براي اندازه گيري عمق يا اندازه گيري ميزان بالا كشيدن لوله ها از وسايلمورد نياز است تا بتوان سطح بتن ريخته شده يا ميزان بتن در مجاورت بخش خارجي لوله فرورفته در بتن را بدست آورد. براي كنترل زماني نيز نياز به يك متر و ساعت داريم.

3-6- وسايل بتن رساني (تغذيه بتن)

وسايل حمل مطمئن براي رسانيدنمداوم بتن به قيف به نحوي كه تأخير بيش از 5 تا 10 دقيقه حاصل نشود. پمپ، تسمه نقاله،تراك ميكسر، باكت و جرثقيل و....

3-7- وسايل متفرقه

سيم فولادي، ميله چوبي يا فولادي، وسايل ارتباطيداخل كارگاه يا زير آب، وسايل غواصي زير آب،پمپ مكنده و لوله

4- بتن و مصالح مصرفي مورد نياز

بتن و مصالح مصرفي مورد نيازو خصوصيات آن ها در زير ملاحظه مي گردد.

4-1-رواني بتن بتن ترمي معمولاً داراي اسلامپ15 تا 23 سانتي متر مي باشد. در صورتي كه در اجرا و كيفيت بتن ريخته شده مشكلي بوجودنيايد مصرف اسلامپ هاي كمتر يا بيشتر بلا مانع است. ضمناً روش تعيين كارآيي بتن نيزاستفاده از مخروط ناقص اسلامپ يا روش دو نقطه اي مي باشد. در بتن هاي پر ميلگرد و قطعاتمدفون فلزي مصرف اسلامپ بيشتر هم توصيه شده است. در شروع بتن ريزي بهتر است از بتنيبا اسلامپ 15-12 سانتي متر استفاده گردد (بتن پر شده در لوله در ابتدا).

4-2- حداكثر اندازه سنگدانه هاي بتن

توصيه مي شود حداكثر اندازهاسمي سنگدانه هاي بتن به يك هشتم قطر داخل لوله محدود گردد. هم چنين بهتر است حداكثراندازه سنگدانه ها به 40 ميلي متر محدود شود. با بكارگيري لوله هاي ترمي به قطر30-20 سانتي متر معمولاً در كارهاي معمولي مشكلي از اين نظر بوجود نمي آيد (با استفادهاز شن با حداكثر اندازه اسمي 20 تا 40 ميلي متر). توصيه كلي آن است كه در قطعات مسلحو با قطعات مدفون فلزي حداكثر اندازه به 20 يا 25 ميلي متر محدود شود. با مصرف حداكثراندازه 20 ميلي متر يا كمتر مي توان از لوله هاي به قطر 15 سانت استفاده نمود.

4-3- بافت دانه بندي بتن

توصيه مي شود بافت دانه بنديمخلوط سنگدانه هاي بتن حتي الامكان ريز باشد. بنابر اين تا حد امكان بايد منحني دانهبندي بالاتر قرار گيرد. در هنگامي كه از دانه بندي هاي روش انگليسي استفاده مي شودمنحني دانه بندي مخلوط سنگدانه ها بين منحني 3 و 4 قرار مي گيرد (ناحيه C). هنگاميكه از روش طرح اختلاط امريكايي استفاده مي گردد بهتر است 10 درصد از وزن شن مصرفي كاستهشود تا بدين ترتيب به طور طبيعي در طرح اختلاط به مقدار ماسه افزوده شده و بتن ريزبافت حاصل گردد.

4-4- شكل و بافت سطحي سنگدانه هاي بتن

بهتر است دانه ها حتي الامكان گردگوشه باشند. بديهياست در مواردي كه لازم است سنگدانه هاي درشت شكسته و تيز گوشه باشند، توصيه مي شودماسه گردگوشه باشد. بافت سطحي صاف تر به ايجاد كارآيي و رواني بهتر منجر مي گردد اماخطر جدايي مواد را نيز افزايش مي دهد.

4-5- بتن مصرفي معمولاً پر عيار است و در قطعات نسبتاً حجيمبهتر است عيار سيمان از 400 كيلو در هر مترمكعب بتن تجاوز نكند و در قطعات بتن مسلح و نسبتاً غير حجيم خوب است عيار سيمان از550 كيلو در هر متر مكعب بتن تجاوز ننمايد. حداقل سيمان مصرفي 350 كيلو (در خشكي) ودر زير آب 375 كيلو توصيه مي شود (سيمان نبايد از 325 كيلو كمتر شود).

4-6- معمولاً با توجه به كارآيي زياد و حداكثر اندازه نسبتاًكم اين بتن و با توجه به اين كه در اكثر موارد كابرد اين نوع بتن، نسبت آب به سيمان از 45/0كمتر است، مقدار سيمان آن زيادتر از حدودتوصيه شده يا مجاز در آيين نامه هاي مختلف خواهد شد لذا به طور طبيعي در اكثر اوقات از يك روان كننده(كاهش دهنده آب WRA يا P) و يا روان كننده قوي (HRWRA يا SP) استفاده مي شود. با مصرف روان كننده قوي بايد به ويژه درقطعات نسبتاً حجيم توجه ويژه اي به روند افت ناگهاني اسلامپ نمود زيرا برخي از ايننوع روان كننده ها اثر خود را در زمان كوتاهي از دست مي دهند و مشكل زا هستند.

4-7- با توجه به لزوم دير گرفتن بتن ترمي و روان ماندن آن درزمان طولاني حتي پس از ريخته شدن آن و امكان جايگزيني بتن هاي جديد با آن ها و يا مخلوطشدن بتن هاي ريخته شده و خروج هواي محتمل در بتن، معمولاً از يك كندگير كننده (حتيدر هواي معتدل) نيز استفاده مي شود. خوشبختانه اكثر روان كننده ها كه پايه ليگنو سولفوناتيدارند كندگير هستند و براي پرهيز از مصرف دو افزودني مي توان از روان كننده هاي ديرگيركنندهاستفاده نمود.

4-8- ساخت بتن هاي خنك به ويژه در هواي معتدل يا گرم براي افزايشزمان گيرش و افزايش كيفيت بتن ترمي توصيه مي گردد. خنكي بيشتر بتن مطلوب بوده و توصيهمي شوددماي بتن 20-10 درجه سانتي گراد باشد (بهتراست از °C25 تجاوزنكند).

4-9- استفاده از پوزولان هايي كه به انسجام بتن، عدم جداييمواد و كارآيي بهتر منجر شود، توصيه مي گردد. معمولاً در اكثر موارد كاربرد بتن ترميبكارگيري پوزولان ها بر دوام بهتر بتن در شرايط دشوار و حاد در تماس با آب و خاك حاويمواد زيان آور براي بتن و فولاد تأثير مثبتي دارد ضمن اين كه در اغلب موارد باعث كندگيرينيز مي شود (بجز دوده سيليسي).

4-10- استفاده از مواد حبابزا معمولاً براي ايجاد رواني و كاهشنفوذپذيري بتن و افزايش دوام در شرايط دشوار محيطي (تماس با آب و خاك حاوي مواد زيانآور) توصيه مي گردد. مصرف حدود 5% حباب هوا امري مطلوب خواهد بود.

5 - روش بتن ريزي و شروع كار

بحثبتن ريزي ترمي شامل نحوه شروع كار و ادامه دادن عمليات مي گردد.

5-1- براي شروع بتن ريزي لازم است اجازه دهيم بدون تخليه لوله،پر از بتن با اسلامپ حداكثر15 سانتي متر شود. به اين منظور امروزه از يك توپي در پايينو يا در بالاي لوله ترمي استفاده مي شود. در قديم از يك كفشك لولادار در پايين استفادهمي شد و تحت وزن بتن سيم متصل به بدنه پاره مي گشت و بتن ريزي آغاز مي شد و يا با بالاكشيدن لوله، درب كفشك باز مي گشت. اگر توپي در پايين قرار گيرد، پس از پر شدن لولهاز بتن، لوله را كمي بالا كشيده تا توپي خارج شود و بلافاصله لوله را كمي پايين مي آوريم تا بتن اطراف را پر كند و كار آغازشود. پس از اين عمل توپي روي سطح بتن قرار مي گيرد و در محيط آبدار روي آب مي ايستد.

5-2- وقتي توپي در پايين قرار گيرد اگر ارتفاع آب زياد باشد(بيشتر از 20 متر) احتمال شناوري لوله و از كنترل خارج شدن آن زياد است و ممكن استضربه لوله به تأسيسات موجود در آب يا شناورهاي مورد استفاده، خطرناك باشد. لذا توپيرا در بالا قرار مي دهيم تا تحت وزن بتن و يا هل دادن موقت آن با يك ميله پايين راندهشود. در پايان مسير توپي با كمي بالا كشيدن لوله در مي رود و بتن ريزي آغاز مي شودو ساير عمليات مانند حالت قبل است. در اين حالت كيفيت بتن در لوله قبل از شروع عملياتبتن ريزي بهتر از حالتي است كه ابتدائاً توپي در پايين باشد. لازم به ذكر است آب پسزده شده در داخل لوله با سرعت خارج شده و ممكن است اگر سطح بتن تازه اي در زير آن باشدبتن را شسته و با خود ببرد. گاه با افزايش وزن لوله ها يا آويزان كردن وزنه از شناوريلوله جلوگيري مي كنند.

5-3- اگر سطح تحتاني صاف باشد حتي مي توان انتهاي لوله را روياين سطح قرار داد و لوله را از بتن پر نمود و با كمي بالا كشيدن آن اجازه داد بتن ريزيشروع شود. معمولاً با توجه به ناصافي كف در طول عمليات پر كردن لوله شيره بتن شل وآبكي از بتن جدا و خارج شده و در صورت وجود آب، با آن مخلوط مي شود. حتي مي توان ازيك ماده آب بند كننده (غشاً لاستيكي و مشابه)در پايين استفاده كرد كه با بالا كشيدن لوله غشاً پاره شده يا از جاي خود در برود وبتن ريزي آغاز شود. گاه از لوله هاي شيردار (در خروجي لوله) با موفقيت استفاده شدهاست.

5-4- پس از شروع كار بايد سعي شود انتهاي لوله به ميزان 90 تا150 سانتي متر در بتن قبلاً ريخته شده، باشد. مسلماً با تداوم بتن ريزي و بالا آمدن سطح بتن در بيرون لوله،سرعت بتن ريزي كندتر مي شود و لازم است به تدريج در طي عمل بتن ريزي، مجموعه لوله وقيف را بالا بريم. بايد مراقب بود كه سر لوله همواره به مقدار كافي در بتن باشد و اگرلوله از بتن خارج شود، بتن به يكباره از لوله تخليه شده و جدايي مواد شديدي رخ خواهدداد. اگر محيط آبدار باشد، بتن با آب بشدت مخلوط شده و غير قابل استفاده خواهد شد.

5-5- حركت معكوس لوله به سمت پايين توصيه نمي شود و كيفيت بتنريزي را نامطلوب مي كند. زيرا بتن هاي تازه تر به خوبي جاي بتن هاي نيمه گرفته را نميگيرد و به هم زدن بتن در حال گيرش باعث افت كيفي آن مي شود. البته اين كار سرعت بتنريزي را كم يا آن را متوقف مي كند.

5-6- حركت دادن لوله به اطراف توصيه نمي شود. در مواردي كهبتن مسلح داريم اين امر اصولاً ناممكن مي شود.

درساير موارد از حركت دادن ناگهاني به اطراف بايد خودداري كرد. در برخي اوقات براي پركردنكناره قالب و هنگامي كه از بتن سفت تري استفاده مي كنيم حركت دادن تدريجي و كند بلامانع است. حركت هاي سريع موجب تلاطم و اختلاط آب و بتن به ويژه در مجاورت لوله مي شود.

5-7- كم شدن عمق لوله در بتن ريخته شده باعث تسريع در بتن ريزيشده و تلاطمي را در نزديكي سطح بتن بوجود مي آورد. اين تلاطم باعث جدايي بتن ها شدهو در صورت وجود آب در تماس با بتن، تلاطم باعث اختلاط بتن و آب مي شود كه نامطلوب است.در حالت عادي آب با بالا آمدن بتن شل و اشباع پس زده مي شود. مسلماً در هر نوبت بهتراست حدود 15 تا 30 سانتي متر (حداكثر 60 سانتي متر) لوله بالا كشيده شود.

5-8- با بالا آمدن سطح بتن و بالا كشيدن لوله ها و قيف ممكناست بتن رساني به قيف با مشكل همراه شود و لازم است قطعه لوله بالايي حذف شود. براياين منظور بايد اجازه داد بتن داخل لوله تخليه نشود. سپس پس از برداشتن قيف و لولهفوقاني مجدداً قيف را نصب كرده و عمليات را ادامه داد. اين عمليات بايد در اسرع وقتانجام شود و نبايد تحت هيچ عنوان بيش از نيم ساعت در بتن ريزي تأخير نمود.

6- بتن رساني و كنترل عمق لوله و سطح بتن

بتنرساني مداوم و كنترل عمق لوله در بتن و سطح آن از اهميت برخوردار است و در زير به نكاتآن اشاره ميشود.

6-1- بتن بايد با وسايل مناسب به طور مداوم ريخته شود. وسايليهمچون پمپ و لوله، تسمه نقاله، تراك ميكسر، باكت و جرثقيل و سطح هاي آويزان به كابلمتحرك مي تواند بكار رود. به هر حال الزامي در انتخاب نوع وسيله بتن رساني وجود ندارد.

6-2- تأخير در بتن رساني به نحوي كه بخش عمده اي از لوله ترميخالي بماند توصيه نمي شود. براي پرهيز از ايجاد چنين حالتي معمولاً از يك قيف بزرگبا حجم ذخيره 5 تا 15 دقيقه بتن ريزي استفاده مي نماييم. تأخير در بتن رساني و يا قطعبتن ريزي تا 30 دقيقه مجاز دانسته شده است و بايد با مصرف كندگير كننده مناسب زمينهلازم فراهم آيد.

6-3- معمولاً سرعت حجمي بتن ريزي در حدود 5 تا 10 مترمكعب درساعت مي باشد (با يك لوله) كه ممكن است تا 30 مترمكعب در ساعت برسد. سرعت ارتفاعي بتنريزي معمولاً به 3 متر در ساعت محدود مي شود (در سطوح كوچك با قالب آب بند و محكم)و حداقل آن 30/0 متر در ساعت است. سرعت حركت بتن در لوله ها 5/2 تا 5/7 متر در دقيقهاست. مسلماً بايد بر اين اساس اقدام به تأمين بتن نمود. سرعت حركت زياد بتن در لولهموجب تلاطم در سطح بتن خواهد شد. گاه ممكن است در سطوح بزرگ سرعت ارتفاعي بتن ريزيتا 15/0 متر در ساعت برسد كه بايد بتن روان و كندگيرتري را داشت.

6-4- گاه براي ريختن يك قطعه، يك لوله ترمي كفايت نمي كند وچندين لوله ترمي لازم است. زيرا هر لوله ترمي مي تواند براي يك منطقه و سطح محدود كاربردداشته باشد. مسلماً سرعت كم ارتفاعي بتن نشانه آن است كه سطح براي يك لوله زياد است.در اين مورد بايد بتوانيم به صورت مساوي بتن را به لوله ها برسانيم تا سطح بتن همزمانبالا آيد و لوله ها را به طور مساوي بالا بكشيم. تقسيم بتن بين لوله ها از اهميت برخورداراست. با استفاده از پمپ و لوله مي توان شيرهايي را در بالاي قيف ها تعبيه نمود و بتنرا با تنظيم شيرها تقسيم نمود. با كاربرد تسمه نقاله بايد به صورت نوبتي و با تخليهانتهايي يا جانبي اين مشكل را حل نمود.

6-5- يك لوله ترمي مي تواند به طور معمول 15 متر مربع را كفايتكند. اين سطح مي تواند معمولاً حداكثر 30 مترمربع باشد و البته رواني و شلي بتن در اين رابطه از اهميت برخوردار است. در موارديسطوح بزرگتر نيز توسط يك لوله با موفقيت بتنريزي شده است. هر چه بتن سفت تر باشد سطح شيبدارتر بوده و سطح كمتري را مي توانيم بايك لوله بتن ريزي نماييم.

6-6- فاصله دو لوله ترمي مي تواند معمولاً 4 تا 5 متر باشد.فاصله معمول را بايد حداكثر 15 متر در نظر گرفت. بديهي است در اين رابطه نيز روانيو شلي بتن نقش مهمي را ايفا مي نمايد. هرچه بتن شل تر باشد مي توان فاصله لوله ها رابيشتر كرد و سطح هموارتري بدست مي آيد. در مواردي حتي توانسته اند فاصله 20 متري ازيك لوله را به خوبي با بتن روان پر كنند. در بتن هاي روان، سطح بتن به صورت افقي مي ايستد. گاه شيب بتن حدود 10 درجه(1 قائم و 6 افقي) مي رسد و شيب بيش از اين مقدار منطقي نيست (بتن نبايد تا اين حد سفت باشد).

6-7- يك روش براي تعيين موقعيت سطح بتن در قالب و به دنبال آنعمق لوله در بتن، تقسيم حجم بتن ريخته شده به سطح قالب مي باشد كه در نتيجه ارتفاعبتن در قالب مشخص مي شود. لازم به ذكر است در اكثر موارد ديد نسبت به سطح بتن در قطعهنداريم. بايد دانست گاه سطح بتن شيبدار است و محاسبات صحيح نخواهد بود.

6-8- روش ديگر براي كنترل عمق لوله در بتن، سرعت بتن ريزي ميباشد. سرعت زياد نشانه عمق كم لوله در بتن و سرعت كم علامت آن است كه طول لوله ترميدر بتن ريخته شده زياد مي باشد. نحوه كنترل بدين ترتيب عمدتاً تجربي و نظري است.

6-9- روش سوم براي كنترل موقعيت سطح بتن و يا عمق لوله در بتن،عمق پيمايي مستقيم با وسيله اي شبه شاغولي مي باشد. استفاده از وسايل خاص نقشه برداريزير آب نيز ممكن است، اما گران تمام مي شود.

6-10- ديد مستقيم توسط غواص در زير آب در اكثر موارد وجود نداردزيرا تيرگي ناشي از اختلاط جزئي سيمان با آب باعث مي شود غواص نتواند به درستي موقعيت سطح بتن رامشاهده و گزارش نمايد. ضمناً گزارش غواص مستلزم بكارگيري وسايل ارتباطي زير آب استكه بسيار گران مي باشد. هم چنين بايد دانست بكارگيري غواص نيز هزينه ها را به شدت افزايشمي دهد.

7- خاتمه كار و نگهداري

ختم و پايان دادن به كار بتنريزي نيز داراي نكات و روش هايي است كه بدان اشاره مي شود.

7-1- در نزديكي پر شدن قالب بايد اجازه داد لوله به تدريج خاليگردد و لوله بالا كشيده شود. اگر امكان داشته باشد، بهتر است اجازه دهيم قالب سرريزشود تا لايه ضعيف رويي از بين رود.

7-2- اگر نياز خاصي به كيفيت خوب در سطح بتن نداريم اقدام خاصيرا انجام نمي دهيم اما اگر قرار باشد از اين سطح به عنوان درز اجرايي استفاده شود ويا كيفيت آن براي ما مهم باشد لازم است آن را بهبود بخشيم.

7-3- به ويژه در زير آب مي توان با استفاده از پمپ مكشي و لولهانعطاف پذير و به كمك غواص لايه سست و ضعيف سطحي بتن را مكيده و دور ريخت تا كيفيتآن بهبود يابد.

7-4- نگهداري از بتن در اكثر موارد در اين شيوه بتن ريزي مشكلزا نيست. در زير آب و يا در عمق زمين معمولاً امكان نگهداري از بتن وجود ندارد ضمناين كه نيازي به نگهداري نيز نمي باشد. در زير آب دما از °C4 كمتر نمي شود و لذا مشكل خاصي در سرما نيز وجودنخواهد داشت.

8- عوامل مؤثر بر كيفيت كار

دراينجا به طور خلاصه به برخي عوامل مؤثر بر كيفيت كار بتن ريزي ترمي اشاره مي شود.

8-1- دقت در طرح اختلاط و رعايت نكات مذكور در بخش 4 از اهميتبرخوردار است. مسلماً همواره در كيفيت يك بتن ريزي، كيفيت خود بتن بسيار مهم مي باشد.اكثر اوقات به دليل پايين بودن نسبت آب به سيمان، مصرف روان كننده ها و كندگيركنندهها، مقاومت و دوام چنين بتن هايي خوب مي باشد. دستيابي به مقاومت هاي 28روزه نمونهاستوانه اي برابر 28 مگاپاسكال يا بالاتر به سهولت ميسراست. امروزه مصرف پوزولان هاو دوده سيليسي مقاومت هاي ميان مدت و دراز مدت را بهبود مي بخشد و بر دوام بتن ها اثر بسيار خوبي به جا مي گذارد.

8-2- مصرف بتن هاي شل تر امكان تلاطم و ايجاد لايه ضعيف سطحيرا بيشتر مي كند و كنترل عمق لوله در بتن ريخته شده اهميت بيشتري دارد اما بايد گفتسطح صاف و هموارتر بوده و شيب كمتري حاصل مي گردد. هم چنين مي توان سطح بيشتري را بايك لوله ريخت و فاصله لوله ها را از يكديگر افزايش داد يا به عبارتي تعداد لوله هايبكار رفته براي بتن ريزي كاهش مي يابد.

8-3- حركت ندادن لوله به اطراف و پايين نبردن لوله در بتن باعثبهبود كيفي كار مي شود.

8-4- مصرف كندگير و روانساز باعث مي شود تا بتن يكنواخت ترشده و از ايجاد لايه ها يا درز ضعيف و حبس هوا در بتن جلوگيري شود. طول زمان براي رسيدنبتن از بالا به پايين به ويژه در عمق زياد و هواي معتدل يا گرم و حركت كند بتن در لولهو نياز به شل ماندن و نگرفتن بتن در فاصله اي پايين تر از انتهاي لوله و اطراف آن مصرفكندگير را تقريباً الزامي مي كند و بر كيفيت بتن اثر قابل ملاحظه اي دارد. مصرف بتنخنك همواره توصيه مي شود.

8-5- حفظ تداوم بتن ريزي و خالي نماندن لوله ها از بتن به مدتطولاني كيفيت كار را بهبود مي بخشد.

9- كنترل كيفي بتن

كنترلكيفي بتن شامل دو بخش بتن تازه و سخت شده است كه بدان مي پردازيم.

9-1- مانند همه روش ها و موارد ديگر مي توان رواني و كارآييبتن را با آزمايش اسلامپ بدست آورد و اگر از صحت مقادير سنگدانه ها و سيمان و افزودنيمطمئن باشيم با دستيابي به اسلامپ نظير طرح اختلاط و يا در حدود آن مي توان نسبت بهتأمين نسبت آب به سيمان يا مقدار آب صحيح ساخت بتن، اطمينان نسبي حاصل نمود كه در واقعنوعي اميدواري در جهت دستيابي به مقاومت ودوام موردنظر را ايجاد مي كندكه بدين ترتيب روش كنترل سريعي تلقي مي شود.

9-2- با نمونه گيري از بتن در قالب هاي تعيين مقاومت به صورتعادي مي توان مقاومت را در سنين موردنظر بدست آورد.

9-3- در اكثر موارد كنترل كيفيت و مقاومت بتن سخت شده در قطعهبه سختي ميسر است. بنابر اين بايستي در ساخت بتن و اجراي آن دقت زيادي به عمل آورد.در غالب اوقات فقط بخش هاي فوقاني بتن قابل دسترسي بوده و ممكن است نماينده خوبي برايساير قسمت هاي تحتاني نباشد. به هر حال مانند ساير حالات، مغزه گيري راه حل مناسبياست. استفاده از وسايل كنترل مقاومت به صورت غير مخرب با روش اولتراسونيك در بسيارياز موارد توصيه مي شود.

9-4- كسب مقاومت 28 تا 56 مگاپاسكال (استوانه 28 روزه) در اينگونه بتن ها كاملاً متصور است.

9-5- توصيه مي شود در هر ساعت يا هر 75 متر مكعب بتن ريزي،يك بار نمونه گيري شود.

9-6- تلاش براي انجام آزمايش غير مخرب در زير آب صورت گرفتهاست. به هر حال توصيه اصلي بكارگيري افراد مجرب و كارآزموده خواهد بود زيرا اين بتنريزي از حساسيت برخوردار مي باشد و گاه خرابي هاي حاصله قابل جبران نيست.

10- قالب بندي

باتوجه به نوع ريختن و نوع بتن در اين شيوه بتن ريزي، قالب ها بايد از ويژگي هاي زيربرخوردار باشند.

10-1- قالب ها بايد به ويژه در زير آب از آب بندي خوبي برخوردارباشند تا شيره بتن ريخته شده خارج نشود. اين مسئله در محيط خشك نيز حائز اهميت است.از قالب هاي چوبي يا فلزي و غيره مي توان استفاده نمود. از كيسه هاي ماسه براي قالببندي و يا آب بندي قالب استفاده مي شود.استفاده از نايلون نيز كاملاً مؤثر واقع مي گردد.

10-2- به خاطر رواني بتن، كندگيري بتن به واسطه مصرف كندگيركنندهها و دماي كم توصيه شده با توجه به ضرورت هاي اين نوع بتن ريزي فشار وارد بر قالب هازياد است. مسلماً در طراحي قالب بايد فشار هيدروستاتيكي را تعيين كننده تلقي نمود وساير روابط كاربردي ندارند. فشار وارد بر قالب وقتي بيشتر مي شود كه سرعت بتن ريزيبالاتر رود.

10-3- در داخل آب قالب هاي بزرگ را با شناوري حمل و با سوراخكردن ته آن ها غرق مي كنند (به صورت كنترل شده با وينچ مستقر در روي بارج).