فولاد ( ميلگرد ) بتن

 دربتن ميلگرد فولادی و معمولا" سيم آرماتور بندی برای بستن ميلگردها به يکديگربکار می رود . بويژه ميلگردهای مصرفی بايد از کيفيت مطلوب و استاندارد برخوردارباشد و داشتن علامت شناسائی کارخانه سازنده ضروری است .

اين علامت ها معمولا" بهصورت يک پلاک فلزی متصل به بنديل ميلگردهای شاخه ای و يا بسته شده به کلافميلگردهای مصرفی می باشد و بايد دارای نام کارخانه ، نوع فولاد مصرفی و قطر ميلگردباشد .

انواعفولاد مصرفی در بتن :

 معمولا" ميلگردهایفولادی مصرفی در بتن از نظر نوع روش توليد ، شکل رويه ، شکل پذيری وجوش پذيریتقسيم می شوند .

·       از نظر روش توليد  :

 فولادهای بتن به صورت گرم نورد شده ( hot-rolled ) ، سردنـورد شده ( cold-rolled ) ، اصلاح شده و به صورت سرد ( پيچانيده شده tore و يا کشيدهشده و از حديده گذرانيده ) ، و يا به صورت ويژه که دارای سخت شدگی به صورت عملياتحرارتی ، سطحی و آب دادن می باشد ، ديده می شود .

معمولا" اکثر فولادهایتوليدی و مصرفی در ايران از نوع گرم نورد شده می باشد . فولادهای سرد نورد شده بهويژه در ايران به کار نرفته است . اما فولادهای سرد اصلاح شده که       tore  ناميده می شود دربسياری از پروژه ها به کار رفته و عمدتا" توليد خارج می باشند . اين فولادهاپس از توليد بصورت گرم نورد شده در بين دونک بسته شده و پيچانيده می شوند . بههمين دليل يک مارپيچ با گام بزرگ روی سطح آن ديده می شود . فولادهای واقعا"تر دارای تردی هستند و از نظر جوش پذيری مشکل دارند و از شکل پذيری کمتریبرخوردارند . معمولا" به غلط در کارگاههای اجرائی به فولادهای آجدار ، تر میگويند .

·       از نظر شکل رويه :

 ميلگردها به صورت ساده ( صاف ) و آجدار هستند کهاگر ميله های آجدار تر را به آن اضافه کنيم ، سه نوع شکل رويه داريم .معمولا" ميلگردهای ساده يا صاف از مقاومت کمی برخوردارند و به همين دليل آنهارا صاف توليد می کنند . ميلگردهای آجدار درگيری بيشتری با بتن خواهند داشت و لذاميلگردهای با حد تسليم بيش از  را به صورت آجدار در میآورند . بهر حال ميلگردهای آجدار باد برای تعيين مقاومت ، مورد آزمايش قرار گيرد .

·       از نظر جوش پذيری :

 فولادها به دسته فولادهای جوش پذير ، جوش ناپذيرو جوش پذير مشروط تقسيم می شوند . اکثر فولادهای با رويه صاف و مقاومت کم می توانددر دسته فولادهای جوش پذير قرار گيرند اما الزاما" همه آن ها جوش پذير نيستند. بسياری از فولادهای با مقاومت بيش از  از دسته فولادهای جوشپذير مشروط هستند و با شرايط معين و خاص و تجهيزات ويژه قابل جوشکاری هستند .بنابر اين توصيه می شود بجز جوش های کار خانه ای ،کمتر از جوشکاری دستی برای بستنآنها به يکديگر استفاده شود تا آسيبی به فولادهای مصرفی نرسد .

·       از نقطه نظر شکل پذيری :

ميلگردها به سه دسته نرم ، نيمهسخت و سخت تقسيم می شوند . فولادهای نرم دارای پله تسليم مشخص به منحنی تنش – کرنش هستند ، فولادهايی با رويه صاف و مقاومتتسليم کم و بسياری از فولادهای آجدار و غير تر با مقاومت متوسط دارای   پله تسليم مشخص هستند . فولادهای آجدار و تربا مقاومت تسليم بيش از 400 بصورت نيمه سخت و يا سخت هستند و پله تسليم محدود و يابدون پله تسليم  مشخص در منحنی تنش – کرنش می باشند .

مسلما" برای کشورهای زلزلهخيز ، فولادهای نرم يا نيمه سخت به مراتب بهتر از فولادهای سخت هستند. برای همکاریميلگردها بويژه با قطر زياد ابدا" ميلگردهای سخت و حتی نيمه سخت مطلوب نيستند.

بسته بندی ميلگردها :

 - ميلگردهای شاخه ای بطول تقريبی 12 متر و دربنديل های 2 تا 5 تنی تحويل داده می شوند . اکثر کارخانه های داخلی بنديل های 5تنی را تحويل می دهند در حاليکه کارخانه های خارجی به دليل محدوديت های بارگيری وبار اندازی در بنادر و پايانه های مختلف از بنديل های 2 تا 5/2 تنی و حتی کمتر از2 تن هم استفاده می کنند .

- ميلگردهای کلافمعمولا"به صورت پيچيده شده دور يک قرقره در کارخانه تهيه می شوند . اکثرميلگردهای با قطر 10 ميلی متر يا کمتر به صورت کلاف در می آيند . حسن کلاف هاجايگيری کم آن ها در انبار کردن کمتر آن ها در هنگام مصرف می باشد . کلاف ها بين500 تا 1500 کيلو تهيه
میشوند و طول آنها نا مشخص است . مسلما" بايد کلاف ها باز و ميلگردها صاف شوندبريده و مصرف گردند .

قطرميلگردها :

قطراسمي ميلگردها بر روي علامت ( برگه) شناسائي آنها قيد ميشود. قطر ميلگرد معادل قطردايره هم مساحت مقطع ميلگرد است . بويژه در مورد ميلگردهاي آجدار نميتوان قطرميلگرد را مستقيما" اندازه گيري كرد . براي اين منظور بايد وزن واحد طولميلگرد را دقيقا" اندازه گرفت و با توجه به وزن مخصوص فولاد ( ) ، سطح و قطر ميلگردرا بدست آورد .

در آبامتاسفانه رواداري مجاز قطر ميلگردها نسبت به قطر اسمي آنها ذكر نشده است. در برخيمنابع رواداري 5/0 ميلي متري مطرح است. مسلما" براي قطرهاي خيلي كم رواداري5/0 ميلي متري زياد و براي قطرهاي زياد آن روداري كم ميباشد. در تفسير جديد آباسعي شده است با الهام از آئين نامه هاي معتبر يك رواداري مجاز متغير براي قطرهايمختلف تعريف شود ، اين رواداري از 3/0 ميلي متر تا صدد 1 ميلي متر مي باشد.قاعدتا" رواداري بايد بر اساس سطح ميلگرد تعيين شود زيرا آنچه در روابط طراحيمطرح است سطح مقطع ميلگرد مي باشد. ميلگرد از قطر 5 تا 50 ميلي متر با گامهايمختلف وجود دارد ( گامهاي 1 تا 2 ميلي متري ). توصيه ميشود قطرهائي بصورت مرخجمورد استفاده قرار گيرد كه عبارتند از : 5، 6، 8 و 10 و 12و 16و 20و 25 و 32 و 40و50 ميلي متر. در ايران سعي ميشود از قطرهاي بيش از 32 استفاده نگردد و كارخانجاتمختلف نيز توليد خود را به قطر 32 ميلي متر محدود مي كنند. مسلما" مصرفقطرهاي ديگر مانند 14و 18 و 22و 24 و 26 و 28و 30 منع آئين نامه اي ندارد. مزيت قطرهاي مرخج آنست كه در كارگاه براحتي ازيكديگر تشخيص داده ميشوند و همچنين مجموع سطح مقطع هر دو شماره متواليتقريبا" مساوي سطح مقطع ميلگرد شماره بالاتر مي باشد.

درتفسير جديد آئين نامه بتن ايران رواداري مجاز بصورت زير داده شده است .

مشخصاتمكانيكي ميلگردهاي فولادي و كنترل آن :

قاعدتا"بايستي ميلگردها در كارخانه و قبل از تحويل ، بنابه درخواست خريدار مورد آزمايشقرار گيرد. آزمايشها بايد روي محموله هاي حداكثر 20 تني (براي يك قطر ) صورت گيرد. پس از تحويل فولاد به كارگاه نيز آزمايش كنترل اجباري است. فقط در صورتي كه وزنميلگردهاي مصرفي در كارگاه كمتر از 50 تن باشد (براي يك قطر) ، ميتوان به تشخيصدستگاه نظارت از انجام آزمايشهاي كنترلي صرفنظر نمود ، وگرنه بايد طبق ضوابط آئيننامه آبا نمونه برداري را انجام داد و پس از انجام آزمايشها ، طبق ضوابط پذيرش ،آنرا مورد ارزيابي قرار داد.

- مقاومت مشخصه فولاد با توجه به مقدار تنش تسليم آن مشخص ميگردد وحداكثر 5 درصد از نمونه هاي اندازه گيري شده ممكنست حد تسليم كمتر از مقاومت مشخصهداشته باشند. اگر حد تسليم فولاد مشخص نباشد بايد آنرا معادل تنش متناظر با كرنش2/0 درصد ( ماندگار) در نظر گرفت.

- طبقهبندي مقاومتي ميلگردها بر اساس مقاومت مشخصه آنها صورت مي گيرد ( ). ميلگردهاي بتن درآبا بصورت  طبقه بندي شده اند كهاعداد پس از حرف S نشانه مقاومت مشخصه بر حسب مگا پاسكال (نيوتن بر ميلي متر مربع)مي باشد. در ايران اكثرا" ميلگردها را بصورت  طبقه بندي مي كنند كهالهام گرفته از استانداردهاي روسي است.  تقريبا" معادل  ،  تقريبا" معادل  ،  تقريبا" معادل  و  تقريبا" معادل  مي باشد . فولاد  در استاندارد روس معادلندارد و بتازگي در آبا جزو طبقه بندي ميلگردها منظور شده است .

- نمونه برداري و تواتر آن براي كنترل ميلگردها در آبا بصورت زيرمشخص شده است هر آزمونه بايد از يك نمونه يك متري تهيه شود . نمنه ها بايد بهتعداد 5 نمونه و هر نمونه از هر پنجاه تن ميلگرد يا كسري از آن ( براي هر قطر  هر نوع فولاد ) تهيه شود . در صورت موافقتدستگاه نظارت ميتوان از هر سه بندل پنج تني ميلگردهاي مشابه يك نمونه اختيار كرد .

هرآزمونه به طول مطلوب براي انجام آزمايشهاي مختلف ( بويژه كشش ) بايد از نمونه يكمتري بدست آيد و نورد آزمايش قرار گيرد .

-ضوابط پذيرش تنش تسليم هيچكدام از 5 آزمونه نبايد كمتر از مقاومت رمشخصه فولادباشد ، در غير اينصورت بايد از 5 نمونه ديگر تهيه شود و نتايج 10 آزمونه آزمايششده بايد در رابطه زير صدق كند .

-       

    متوسط نتايج تنش تسليم 10آزمونه و       انحراف معيار 10نتيجه موجود است .

 اگر دو شرط فوقبر آورده نشود مقاومت مشخصه فولاد منطبق با طبقه مورد نظر نيست و قابل قـبول  

        نمي باشد . بهر حال طراح پروژه مي تواندبا توجه به واقعيت موجود ميلگردهاي مصرفي در طرح تجديد نظر كند و تعداد يا قطرميلگردها را افزايش دهد و يا در صورت كنترل مجدد ،آن را از نظر سازه اي بپذيرد .هم چنين ميلگردها بايد ضوابط زير را ارضاء نمايند ( اين ضوابط مربوط به شكل پذيريفولادها است )

        حد الاستيسيته حاصل ازآزمايش كشش و                                           

        مقاومت كشش نهائيميلگردهاي فولادي و                                                

تنش تسليم ميلگردها مي باشد .

ضمنا" ميلگردها در آزمايش تا شدگي با زاويه 180درجه با فلكه استاندارد و خم و باز كردن آن           بايدمورد آزمايش قرار گيرد . هم چنينكرنش گسيختگي در آزمايش كششي از 8 يل 12 درصد كمتر    نباشد .وقتي طول علامت گذاري شده براي تعيينكرنش گريختگي ده برابر قطر باشد ضابطه 8 درصد و اگر طول مورد نظر 5 برابر قطرباشدضابطه 12 درصد ملاك كنترل مي باشد . براي ميلگردهاي با قطر كم ، طول معادل 10برابر قطر و براي ميلگردهاي با قطر زياد طول مورد نظر پنج برابر قطر در نظر گرفتهشده ميشود 0

عوامل موثر بر ويژگيهاي ميلگرد :

روش توليد ، ميزان ناخالصي هاي موجود در فولاد ، عملياتحرارتي و نحوه سرد شدن فولاد بر ويژگيهاي مكانيكي ، شكل پذيري و جوش پذيريميلگردها موثر است .

اصلاح سرد معمولا" حد تسليم را بالا مي برد اما آنرا ترد تر ني كند و جوش پذيري را كاهش مي دهد . نورد سرد نيز همين خصوصيات را بهوجود مي آورد .

ناخالصي هاي فولاد شامل مواد مختلفي است كه مهمترين آنها: كربن ، فسفر ، منگنز ، گوگرد و سيليسيم مي باشد . حد تسليم ، شگل پذيري و جوشپذيري بشدت تحت تاثير اين ناخالصي ها قرار دارد .

ميزان كربن و كربن معادل معمولا" جوش پذيري فولادهارا مشخص مي كنند در تفسير آبا جدولي ارائه شده است كه جوش پذيري را مشخص مي كند وقطر فولاد نيز در آن موثر است .

براي داشتن جوش پذيري در جوشكاري پيوسته كربن بايد مساوييا كمتر 24/0 درصد و كربن معادل مساوي يا كمتر از 52/0 درصد باشد در حاليكه برايجوشكاري موضعي كربن معادل بايد كمتر از 48/0 درصد و ميزان كربن با توجه به قطر آنبايد كمتر از 18/0 تا 32/درصد باشد . كربن معادل به ميزان كربن ، منگنز ، كروم ،واناديم ، نيكل و مس موجود در فولاد بستگي دارد اما بايد گفت ناخالصي هائي مانندفسفر ، گوگرد و سيليسيم نيز در خواص فولاد و جوش پذيري موثر است .

مشخصات فولادهاي توليدي در ايران :

ميلگردهاي فولادي عمددتا" در كارخانه نورد ذوب آهناصفهان ، اهواز و فولاد آلياژي يزد اسفرايي و .... توليد ميشود .

خوشبختانه فولادهاي ايران به دليل كمي فسفر ، گوگرد وسيليسيم و منگنز از شكل پذيري خوبي بر خوردارند . كرنش گسيختگي فولادهاي  معمولا" بيش از 25درصد و براي فولادهاي  و

بيشتر از 15 درصد هستند و از اين نظر مشكلي ندارند .متاسفانه برخي فولادهاي وادراتي داراي شكل پذيري كمي مي باشند و بايد از مصرف آنهاپرهيز كرد اما مصرف كنندگان معمولا" صرفا" به مقاومت ميلگردها توجهدارند .

در كارخانه هاي فولاد آلياژي ، ميلگردها ي با مقاومتبالا و حسب سفارش توليد مي شود .

كربن ميلگردهاي مصرفي در ايران اكثرا" از 2/درصدبيشتر است لذا اغلب اوقات در محدوده جوش پذير مشروط قرار دارند .

انبار كردن و نگهداري ميلگردها :

بايد دقت كرد ميلگردهايي با قطر هاي مختلف و انواعمتفاوت در محلهائي به تفكيك انبار شوند تا در مصرف مواجه با مشكل نشويم . حتي لازماست محموله هائي كه از كارخانه هاي مختلف و در زمانهاي متفاوت وارد كارگاه مي شودجداگانه انبار گردنند تا اگر پس از كنترل كيفيت آنها مواجه با مشكل بودند براحتياز ديگر محموله ها باز شناسي شوند .

معمولا" در محل انبار كردن ميلگردها در كارگاه لازماست علامت گذاري محل با ذكر نوع و قطر ميلگرد و محل توليد با نصب يك تابلو كوچك درجلوي انجام مي شود .

رنگ زدن نوك ميلگـردهائي از انواع مختلف براي تميز دادنآتـها بويژه توسط افراد كم سواد توصيـه مي شود .

ميلگردها بايد در محل تميز و بدور از رطوبت شديد انبارشوند معمولا" با گذاشتن چوب گرد يا چهار تراش سعي مي شود بندل ميلگردها ياكلافها در تماس با خاك و گل و آب نباشند . مسلما" با كم كردن فاصله اين چوبها احتمال تماس آن ها با زمين كم مي شود .

استفاده از برزنت براي ايجاد پوشش نسبت به پوشش نايلونيارجح است . در مناطق خورنده بايد از انبار كردن طولاني ميلگردها پرهيز نمود . زنگزدگي روي ميلگردها وقتي از حد تميز شدن با ناخن فراتر رود مطلوب نيست و علاوه بركاهش اتصال چسبندگي با بتــــــن ، احتمال خوردگي را افزايش مي دهد . بويژه با عدمتشكيل لايه محافظ ، در مناطق خورنده موجب تسريع خوردگي مي شود اما زنگ بسيار كممشكلي را بوجود نمي آورد .

زنگ زدگي زياد موجب كاهش قطر ميلگرد است و گاه خوردگيموضعي و عميق موجب تضعيف ميلگرد مي شود و چنين خوردگي خطرناك تلقي مي شود .مسلما" كاهش مقطع ميلگرد بايد در حد مجاز مي باشد تا بعنوان ميلگرد با قطراسمي مشخص تلقي گردد و گرنه بايد قطر جديد آن مشخص و در محاسبات منظور شود و ياغير قابل مصرف اعلام گردد . مسلما" پوسته شدن زنگ نشانه اي نا مطلوب برايميلگرد است و آنرا غير قابل مصرف مي كند مگر اينكه زنگ آن پاك شود و خوردگي عميق وموضعي نداشته باشيم .

از تماس ميلگردها با چربي ، روغن ، رنگ ، ضد زنگ و موادافزودني بويژه كند گير كننده ها بايد جلوگيري نمود . در غير اين صورت بايد قبل ازمصرف اين عوامل مزاحم را زدود و پاك كرد . يخ و برف و گل و لاي نيز از اين جملهاست . دوغاب سيمان سخت شده نيز بر روي ميلگـــرد نا مطلوب تلقي مي شود و مانعدرگيري ميلگرد و بتن است .

مقررات كلي ايمني واجرائي بتن

مقدمات ايمني :

جزء مقررات ايمني و بهداشتي قانون حفاظت كار ذكر شده استاما در كارهاي بتني نظافت خاصي بايد مورد توجه قرار گيرد .

- سيمان يك ماده قليايي است ، تماس دست با خمير سيمان و بتنو تماس با پوست يا چشم ميتواند   به آنآسيب رساند . شستن محل تماس با آب زياد مفيد است . استفاده از محلول رقيق سركه ميتواند پس از شستن محل با آب آسيب را كم كند . خمير سيمان كه مهده قليايي است باچربي پوست تركيب شده و صابون آهكي مي دهد و پوست را خشك نموده و ترد مي كند و باعثترك خوردگي آن بويژه در بخش نوك انگشتان مي شود . استفاده از مواد محافظ پوست قبلاز تماس با خمير سيمان و استفاده از دستكش بسيار مفيد است .

- در حمل و نقل بتن بايد رعايت ايمني را نمود . در حملبتن با دمپر و پاكت اين مسئله جدي تر است . واژگوني دمپر و باز شدن درب باگت و فروريختن بتن ، برخورد باگت با وسايل و نفرات از جمله اين مشكلات است .

- در كار با جرثقيل ها نكات ايمني رعايت شود . استفادهاز راننده مجرب ، كنترل بخش هاي مختلف جرثقيل و ترمزهاي آن اهميت دارد .

- در حمل ميلگردها توجه شود خطرات زيادي در حملميلگردهاي بلند و كوتاه در كمين است .

- برخي مواد افزودني بايد در جاي مناسب انبار شود . برخيمواد گاز زا مي باشد و برخي مواد كمكي بتن داراي مواد فراري است كه به چشم ودستگاه تنفسي لطمه مي زند . برخورد برخ0ي افزودني ها به دست و چشم خطر ساز است .

- در بريدن ، خم كردن و بستن ميلگردها بايد توجه كرد تادر كاركردن با وسايل مكانيكي برشي ، حرارتي برشي ، وسايل خمكاري برقي و دستي ،همچنين در بستن ميلگردها خطراتي كه بايد از آنها پرهيز نمود .

- در كارهاي قالب بندي اعم از برشكاري چوب و فولاد ،سرهم بندي و ميخ كاري ، نصب قالب ها بويژه قالب تير و دال و استقرار آنها خطراتيمتوجه پرسنل است .

- در ريختن بتن بويژه از ارتفاع بر روي قالب تير و دالبايد دقت نمود تا قالب تخريب نشود و در نرود .

- در قالب برداري اصول ايمني را بايد رعايت نمود تا آسيبهائي وارد نشود .

     مقررات واصول اجرائي بتني :

تامين مصالح مطلوب ( سنگدانه ، سيمان ، آب و افزودني وميلگرد )

انبار سازي صحيح مصالح ( سنگدانه ، سيمان ، آب و افزودنيو ميلگرد )

توزين و پيمانه كردن مصالح و كنترل مقدار آب و نسبت آببه سيمان

اخطلاط مناسب براي ايجاد همگني

حمل مطلوب ( زمان مطلوب ، عدم جدائي ، عدم نزديكي بهگيرش ، عدم تغيير شديد دما و عدم آلودگي )

ريختن صحيح ( عدم جدائي ، عدم گيرش و ايجاد سرد ، رعايتجهت و محل صحيح و ضخامت لايه مناسب )

تراكم مطلوب ( استفاده از وسايل مناسب ، ضخامت لايهمناسب ، عدم جدائي ، ايجاد پيوستگي لايه ها و ..... )

نگهداري و عمل آوري مطلوب ( رطوبتي ، حرارتي ، حفاظتي )

قالب بندي مناسب ( از نظر پايداري ، شرايط آب و هوائي ،نشت و آب بندي ، ايجاد نماي مناسب و .. )

قالب برداري صحيح

تأمين بتن مورد نظر و ساخت آن ، ايجاد هماهنگي ، عدم جدائي، عدم گيرش ، ايجاد پيوستگي و رعايت دماي مورد نظر در ريختن و نگهداري بتن ، عدمآلودگي و ..... از جمله نكات مهم است .

مصاديق جداشدگي و عدو پيوستگي

عوامل موثر بر جدا شدگي و عدم پيوستگي

راه حلهاي موثر براي جلوگيري از جدا شدگي ، عدم گيرش ،ايجاد پيوستگي

آرماتور بندي (ميلگرد گذاري )

مقدمه :

مراحل آرماتور بندي عبارتست از : تهيه و تأمين ميلگردمناسب ، انداز حذفي و برش ميلگردها ، خمكاري بستن ميلگردها ( بصورت شبكه هاي نيمهپيش ساخته) ، انبار و حمل ميلگردهاي نيمه آنان ،

بستن و نصب نهائي ميلگردها در قطعه و قالب

اين مراحل ممكنست در برخي موارد حذف يا جابجا شود .

اندازه زني و بريدن ميلگردها :

- در كارهاي كوچك معمولا" اندازه زني ميلگردهابصورت مستقيم بوده و با گچ يا وسيله ديگري محل برش را مشخص مي كنند اما بهتر استهمواره از يك شابلون اندازه و يا وسايله مناسبي مانند يك مانع در جلوي قيچي برشميلگرد استفاده كرد تا همه ميلگردهاي از يك نوع ، هم اندازه شوند .

بايد گفت قبل از اندازه زني داشتن طرح برش لازم است دركارهاي بزرگ براي كاهش افت و ريز ميلگردهاي شاخه اي بهتر است با توجه به ميلگردهايمصرفي در پروژه ( از يك نوع و يك قطر ) طرح برشي توسط مهندسين يا تكنسين تهيه گرددو بر اين اساس ميلگردها بريده شوند .

- بريدن ميلگردها با وسيله مكانيكي ارجح است . قيچي هايمكانيكي دستي و برقي براي اين منظور بكار ميرود كه هر كدام قدرت بريدن قطرهاي خاصيرا دارند . قيچي هاي دستي معمولا" تا قطر 12 ميلي متر ( براي قفل بر ) و تاقطر 16 ميلي متر ( براي قيچي زميني ) را مي برند . قيچي هاي برقي ميلگرد هر بستهبه قدرت و نوع تيغه مي توانند قطرهاي تا بيش از 40 ميلي متر را برش دهند .

تنظيم لبه تيغه ها و تيز كردن آتها مي تواند برش صاف وبدون تغيير شگل را بوجود آورد . چسبيده بودن تيغه ها علاوه بر ايجــاد سختي در برشدر لبه ميلگردها انـحنا بوجود مي آورد . فاصله زيياد تيغه ها باعث كج شدن و خم شدنمحل برش مي شود .

برش با وسايل حرارتي در كارگاههاي ايران رواج دارد وچندان مطلوب نيست . بويژه اين نوع برش براي

ميلگردهاي سرد نورد شده و سرد اصلاح شده ( تر ) مطلوبنيست . در صورت اجبار براي برش حرارتي با شعله ( هوا – گاز ) لازمست حداقل5 سانتي متر به طول مفيد ميلگرد از هر طرف ( محل برش ) افزود. در ميلگردهاي سردپيچانده شده لازمست سرهاي نتابيده ( بدون گام مارپيچ سر و ته ) را قطع كرد .

خم كاري ميلگردها :

- برخي ميلگردها داراي خم هستند . خم گونيا ( 90 ) ، خم135 (چنكگ ) ، خم 180 ( نيم دايره ) از جمله خمهاي انتهائي ميلگرد هستند كه در آبابدان قلوب گفته اند . برخي خمها در وسط ميلگردها بكار مي رود و زاويه آن به نظرطراح و وضعيت هندسي قطعه مربوط است ( ميلگردهاي اونظا )

- خمكاري اصولا" شبيه يك عمليات نورد سرد است و برخواص فولاد  در منطقه خم اثرات مختلفي باقيمي گذارد . ترد شدن ، ترك خوردگي موئينه يا قابل رويست ، افزايش مقاومت حد تسليم ،افزايش قابليت خوردگي و كاهش قابليت جوش پذيري و عمليات حرارتي از جمله اين ويژگيهاي جديد است .

- معمولا" بايد ميلگردهاي بتن را بصورت سرد با (دماي كمتر از 200 ) خم نمود ، مگر اينكه دستگاه نظارت روش ديگري را مجاز بداند ياتوصيه نمايد . بنابراين در حالت عادي سرخ كردن ميلگردها براي خمكاري صحيح نيست .

- هر چند خمكاري با دست روي ميز خمكاري و با اهرم كاريتوسط آچار F ( گوساله ) و ميخ يا موانع روي ميز خمكاري در ايران بسيار رايجاست اما بايد گفت توصيه كلي و مهم استفاده از وسايل مانند : ماشين خم كن مجهز ،فلكه خم كن برقي كه خم را با سرعت ثابت و قطر مشخص

- افزايش مقاومت ميلگردها و نوع توليد آنها ( سرد نوردشده يا سرد اصلاح شده مانند ميلگردهاي تر ) و هم چنين دماي پائين هوا مي تواند موبتردي بيشتر و شكل پذيري كمتر شده و در خمكاري به ميلگردها صدمه بيشتري وارد مي كند. شكستن ميلگردها ، ترك خوردگي مشهود و ترك هاي قابل رؤيت با ذره بين از جملهمشكلات خمكاري در اين شرايط است . بويژه در باز كردن مجدد خم و حتي بدتر از آنخمكاري مجدد يك نقطه احتمال اين آسيب ها بسيار زيادتر خواهد شد بنابراين چنيناعمالي مجاز نيست مگر با اجازه و كنترل دستگاه نظارت . مسلما" در ميلگردهايگرم نورد شده و با مقاومت متوسط در هواي معتدل يا گرم اين آسيب ها كمتر خواهد بود.

- سرعت خمكاري نيز مي تواند به بروز اين آسيب ها كمكنمايد . سرعت بيشتر آسيب بيشتري به همراه مي آورد . محل خم بشدت گرم مي شود و برخواص فولاد اثر مي گذارد . سرعت خمكاري با افزايش مقاومت ، سرد اصلاح شدن يا سردنورد شدن ميلگردها و كاهش دما و افزايش قطر ميلگرد بايد كاهش يابد . سرعت خمكاريرا بايد عملا" بصورت تجربي در كارگاه تعيين نمود و ميلگردهاي خم شده در سرعتهاي متفاوت را كنترل نمود .

- اگر دماي هوا ( ميلگرد ) كمتر از 5- باشد بايد ازخمخكاري ميلگردها برخورداري نمود . متأسفانه در شرايط هواي سرد ، اغلب بدليلتعطيلي بتن ريزي ، به سراغ برش و خمكاري ميلگردها مي روند كه عمل  صحيحي تلقي نمي شود . مسلما" گذاشتنميلگردها در محل سر پوشيده و گرمتر مي تواند به تداوم كار در اين شرايط كمك كند .افزايش قطر خم و يا گرم كردن ميلگردها تا دماي 100 مي تواند محدوديت را به نفع كند.

- بكارگيري خمهاي 180 براي ميلگردهاي آجدار ( مقاومتمتوسط به بالا و سرد اصلاح شده ) توصيه نمي شود .

- حداقل قطر مجاز خم ميلگردها بر اساس مراعات كيفيتميلگرد و آسيب نديدن آن و هم چنين جلوگيري از تمركز تنش و خرد شدن بتن در داخل محلتعيين مي شود و در آئين نامه ها ذكر ميگردد .در آبا حداقل قطر خم به نوع ميلگردارتباط دارد و بر اساس قطر ميلگرد بيان مي گردد . هم چنين براي خامت ها وميلگردهاي با قطر 16 ميلي متر يا كمتر ، ضابطه اي جداگانه داده شده است . خم كردنميلگردهاي به قطر 36 ميلي متر و بيشر با زاويه بيشتر از 90 به روشهاي خاص نيازمنداست  پس از هر خم حداقل طول مستقيمي نيز درآبا ذكر شده كه بايد رعايت شود .

حمل و انبار ميلگردها :

در بخش ميلگرد در رابطه با انبار كردن ميلگردها بصورتكامل بحث شد . در اينجا به اين نكته اشاره مي شود كه ضربه حاصل از سقوط از ارتفاعزياد و صـــــــدمات مكانيكي و تغيير شكل هاي پلاستيك مي تواند به ميلگردها لطمهبزند و بايد در اين مورد احتياط نمود . در صورتي كه ميلگردها به صورت شبكه هايجوشي يا بافته و يا متصل شده با مفتول باشد در طول حمل و انبار كردن ممكنست آسيبببيند و جوشها گسيخته يا ميلگردها جابجا شود و يا مفتول ها ببرد لذا دقت در حمل وانبار كردن و تخليه از وسيله حمل ضرورت دارد . در مورد شرايط رويه ها ، زنگ زدگي ورواداري قطر قبلا" بحث شده است .

جاگذاري و بستن ميلگردها :

- ميلگردها بايد قبل از بتن ريزي در جاي خود با رعايترواداريهاي مندرج در آئين نامه آبا بسته شود و در طول عمليات ميلگرد گذاري ، بتنريزي و تراكم در جاي خود باقي بماند .

- افزايش يا كاهس پوشش محافظ بتن معمولا" نامطلوباست . افزايش پوشش اغلب باعث كاهش بازوي لنگر مي شود در حاليكه كاهش پوشش مي تواندبه افزايش خوردگي ميلگردها و كاهش چسبندگي بتني و ميلگرد و ترك خوردگي منجر شود .بايد گفت افزايش پوشش نيز مي تواند به افزليش ترك خوردگي ناشي از جمع شدگي يا خمشيمنجر گردد .

در قطعات طره اي ، بازوي لنگر و پوشش بتني ميلگرد ازاهميت بيشتري برخوردار است .

- يكي از راههاي ايجاد پوشش محافظ ميلگرد ، ايجاد ارتفاعصحيح براي خرك و يا بكارگيري لقمه با ضخامت مطلوب و دقت براي عدم جابجائي ميلگرد (با بستن به خرك يا لقمه و …) مي باشد . ضوابط مربوط بهپوشش بتني روي ميلگردها در آئين نامه انجمن بتن ايران آمده است . قطر ميلگرد ،بزرگترين اندازه سنگدانه و شرايط محيطي و نوع قطعه در تعيين حداقل مقدار پوشش موثراست . پوشش بتني از آخرين ميلگردها ( خاموتها ) تا سطح بتن مي باشد . نبايد از نظردور داشت پوشش بتني روي ميلگرد در محافظت برابر حريق نقش دارد و بهرحال بزرگترينمقدار پوشش حاصل از ضوابط فوق تعيين كننده است .

در مناطق خورنده ، سر مفتول آرماتور بندي بايد در پوششبتني واقع نشود .

- بكارگيري خرك فولادي در سفره تحتاني توصيه نمي شود (بويژه در منطقه خورنده ) . همچنين در اين مناطق رامكا يا پاشنه فولادي نبايد بكاررود .

- لقمه ها بايد از نوع با دوام باشد . لقمه هاي بتني بانسبت آب به سيمان مساوي يا كمتر از بتن اصلي و با مصالح مقاوم و با دوام و ظاهرييكسان با بتن اصلي بكار رود . حداكثر اندازه سنگدانه لقمه معمولا" به مراتبكمتر از حداكثر اندازه سنگدانه بتن اصلي است . بكارگيري لقمه هاي پلاستيكي امروزهكاربرد دارد اما در مناطق خورنده برخي از صاحب نظران اين لقمه ها را نيز توصيه نميكنند . بكار گيري آجر ، چوب و مصالح مشابه بعنوان لقمه ابدا" توصيه نمي شود .

وصله ميلگردها :

وصله ها عبارتند از پوششي ( تماسي و غير تماسي ) ، جوشي، مكانيكي ، اتكائي ، مركب

- وصله  پوششيتماسي و غير تماسي وجود دارد . اين وصله ها در واقع تابع چسبندگي و اتصال ميلگرد وبتن مي باشند . در وصله پوششي غير تماسي ، ميلگردها با يكديگر فاصله دارند و دارايمزايا و معايبي است .

- ضوابط وصله جوشي ( در صورت مجاز بودن ) در تفسير آئيننامه بتن ايران آمده است و به صورت ذوبي خميري نوك به نوك ، قوسي الكتريكي باالكترود در حالتهاي نوك به نوك و پوششي در انواع مختلف است .

- در وصله مكانيكي با وسيله اي مانند پوش و مهره وماسوره و يا قلاب كردن ميلگرد ها به هم متصل مي شود و از بكار گيري ميلگرد وصلهپوششي خريداري مي شود و براي ميلگردهاي قطور مناسب است.

- وصله اتكائي فقط براي فشار و ميلگردهاي قطور در شرايطخاص و نادر بكار مي رود .

- وصله مركب ، تركيبي از وصله هاي فوق است .

محدوديت فاصله ميلگردها :

در آئين نامه آبا ضوابط فاصله ميلگردها ذكر شده است .رعايت آن براي چسبندگي بهتر بتـن به ميلگرد ، امكان تراكم بتن و امكان رد شدن بتناز فاصله ميلگردها منجر مي شود .

ميلگردهاي عرضي :

مارپيچ ، تنگ ، ركابي و سنجاقي ميلگردهاي عرضي ( خاموت )مي باشند .

ضوابط آنها در آبا آمده است .

كنترل مصالح دركارگاه

مقدمه :

براي مشخص شدن تطبيق مصالح بتن در كارگاه با آنچه درمشخصات فني پروژه و استانداردها و آئين نامه ها آمده است اقدام به كنترل مصالح مينماييم . مسلما" كنترل مصالح همراه با آزمايش است . معمولا" آزمايشهائيدر اين راه مفيد است كه بتوان نتيجه حاصله را با مشخصات مقايسه كرد . لذا سايرآزمايشها براي اين منظور كاربردي ندارند هر چند ممكن است در ارائه طرح مختلاط وساير مواد مفيد باشند .

آزمايشهاي كنترلي سنگدانه :

دانه بندي ، سايش ( لوس آنجلس ) ، درصد گذشته از الكنمره 200 ، ارزش ماسه ( هر چند در ساير آئين نامه هاي معتبر دنيا اين آزمايشكاربردي ندارد و حذف شده است ) ، ميزان كلوخه هاي رسي و نرم و چرت ، زغال سنگ ،ليگنيت و ساير مصالح سبك ، سولفات و كلريد از جمله اين آزمايشها است . مسلما"بايد سنگدانه ها از نظر واكنش با قليائي ها نيز كنترل گردد كه معمولا" يكآزمايش كنترلي براي انتخاب سنگدانه ها مي باشد و در كارگاه و ضرورتي ندارد .

آزمايشهاي كنترلي آب : تعيين ذرات جامد معلق ، موادمحلول ، كلريد ، سولفات و قليائي ، تعيين مقاومت 7 روزه و 28 روزه نمونه هاي بتنيساخته شده با آب مشكوك و آب مقطر و مقايسه آنها ، مقايسه زمان گيرش سيمان با آبمشكوك و آب مقطر به تعيين  PH آب

اين مواد در حالي لازم است كه آب داراي ضوابط استانداردآب آشاميدني نباشد .

آزمايشهاي كنترلي سيمان :

زمان گيرش ، مقاومت ملات استاندارد ، انبساط ، افت سرخشدن و احتمالا" تعيين ترخي ويژگي هاي شيميائي از جمله آزمايشهاي كنترلي است .