نکات اجرایی بتن ریزی در کارگاه
ريختن بتن
ملاحظات كلي
در مرحله بتن‌ريزينيز عدم جداشدگي، عدم آلودگي به مواد زيان‌آور و تسريع در كار از اهميت زيادي برخوردار است. عدم ايجاد درز سرد نيز در ريختن بتن يك اصل مهم تلقي ميشود.
همچنين هنگامريختن بتن، هر عملي كه به جداشدگي بيانجامد قطعاً مردود است، هر چند در آيين‌نامه‌هاو دستورالعمل‌هاي معتبر در مورد آنها بحثي به ميان نيامده باشد. ويژگي‌هاي بتن مي‌توانداستعداد جداشدگي را باعث شود، اما در طول حمل و ريختن و تراكم، اين استعداد بالقوهبا انجام برخي كارهاي نادرست بصورت بالفعل درمي‌آيد. بنابراين بايد توجه داشتتوصيه‌هايي مانند ارتفاع شره كردن (سرازير شدن) بتن بصورت آزاد ممكن است در عملكاملاً صحيح از آب درنيايد و نظارت مستمر را در حين ريختن مي‌طلبد. مسلماً برخوردبتن با قالب يا ميلگردها و يا افزايش ارتفاع سقوط آزاد بتن احتمال جداشدگي راافزايش مي‌دهد و ترجيحاً بايد در اين موارد با حساسيت بيشتري عمل نمود.
دستورالعمل‌ها
مهمترين مسئله در هنگام ريختن بتن، امكان جدا شدن دانه‌هامي‌باشد. ناظر بايد كاملاً مراقب باشد تا هنگام ريختن بتن، از عواملي كه سبب جداشدن دانه‌ها ميشود، احتراز نمايند.
بتنريزي بايد مطابق با موارد ذكر شده در فصل هفتم آبااجرا گردد.
بتن بايد حتي‌الامكان در محل نهايي خود ريخته شود تا ازجدا شدن اجزاي تشكيل دهنده آن بر اثر جابجايي مجدد جلوگيري شود.
سرعت بتنريزي بايد به گونه‌اي باشد كه بتن، همواره حالتخميري خود را حفظ كرده و بتواند به سهولت به داخل فضاي بين ميلگردها جريان يابد.
بتني كه پس از گيرش اوليه دوباره مخلوط شده است نبايد بهكار برود. بتني كه مجدداً آب بدان اضافه شده تا روان شود (در صورت عدم گيرش اوليه)،ميتواند با تأييد مهندس ناظر استفاده شود. در صورت افت اسلامپ، نبايد به بتن آبافزوده شود. در صورت نياز به افزايش اسلامپ ميتوان با تأييد مهندس ناظر، خميرسيمان (آب و سيمان) را افزايش داد.
توصيه ميشود كه فاصله قرارگيري محلي كه بتن ريخته مي‌شودبا محل سرازير شدن بتن، حتي‌المقدور كم بوده و از 200 سانتيمتر تجاوز نكند
اگر بتنريزي بر روي سطح زمينانجام ميشود، سطح زمين بايد عاري از هر گونه مواد زائد باشد. همچنين در اين حالترطوبت سطح زمين بايد بصورت اشباع با سطح خشك باشد.
در بتن‌ريزيهايي كه در ارتفاع انجام مي گيرد مانند ستونها،بايد از شوت سقوطي يا لوله هادي استفاده شود.
در بتن‌ريزيهايي نظير بتنريزي ستون كه امكان عبور دادنلوله پمپ به داخل قالب و تنظيم ارتفاع مناسب بتن ريزي ميسر نباشد بهتر است كه درقالب و در فواصل مناسب (تا 5/1 متري) دريچه‌هايي را تعبيه نموده و بتنريزي را از طريقاين دريچه‌ها انجام داد.
ضخامتلايه‌هاي بتنريزي نبايد كمتر از 150 ميليمتر (به استثناي دالها) و بيشتر از 600 ميليمتر باشد.
در صورتيكه بين بتنريزي جديد وقبلي، فاصله زماني طولاني وجود دارد، بايد حتماً محل درز اجرايي را پيش‌بيني نمود.در اين حالت هنگام بتنريزي جديد بايد سطح لايه قبلي كاملاًُ زبر و كاملاً اشباعباشد.
در اين هنگام بايد به نكات زيرتوجه نمود :
توصيه ميشود در صورت پيش‌بينيمحل درز اجرايي، هنگام ريختن آخرين لايه بتنريزي، براي زبركردن سطح بعد از 2 تا 4 ساعت بعد از عمل تراكم، توسط برس اقدام كرد. زبركردن سطح لايه قديمي بعد ازمرحله سخت‌شدن، مشكل و هزينه‌بر است.
سطح لايه بتنريزي قديم به هنگامبتن‌ريزي بايد كاملاً اشباع با سطح خشك باشد.
در صورتيكه روي سطح لايه بتنقديم، يك لايه ضعيف خمير سيمان به سبب آب‌انداختگي ايجاد شده باشد، بايد حتماً قبل از بتنريزي اين لايهجدا شود. همچنين در صورتيكه روي سطح قبلي سنگدانه‌هاي لق وجود دارد، حتماً بايد ازبتن قديمي جدا شوند.
هنگام بتنريزي دركفها، نبايد بتن را به صورت توده بزرگيخالي كرد و سپس با حركت افقي آن را جابجا كرده و قالب را پر كرد، زيرا اين كار سببجدايي دانه‌ها ميشود.
بتنريزي در كفها و دالها بايد به گونه‌اي انجام شود كهبتن ريخته شده تحت تراكم وسيله تخليه بتن (مانند فرغون) و يا عوامل كارگاهي قرارنگيرد، زيرا اين امر سبب آب‌انداختن بتنمي شود. لذا بايد راههاي دسترسي به محل تخليه، بدون اينكه به شبكه آرماتورها نيزفشار وارد شود، از قبل ايجاد نمود.
توصيه ميشود بتنريزي سطوح شيبدار از پايين به طرف بالاانجام شود تا وزن بتن بالايي به تراكم بتن پايين كمك كند. در اين حالت بايد بتن‌ريزيبا سرعت كمتري انجام شود تا بتن قسمت پايين سفت شده باشد.
هنگام بروز وقفه قابل ملاحظه بين عمليات بتنريزي وپرداخت، بتن بايد با پوششهاي موقتي مانند نايلون محافظت شود.
توصيه كلي اين است كه هميشه گروه بتنريزي منتظر بتن باشدتا اينكه بتن منتظر گروه بتنريزي، لذا بايد برنامه‌ريزي ساخت و حمل و ريختن بتنبر اساس اين توصيه صورت گيرد.
هنگام بتنريزي، نبايد دماي بتن بيشتر از 30 درجهسانتيگراد باشد. در غير اين صورت بايد با خنك كردن مصالح بويژه آب يا استفاده ازيخ بعنوان جايگزين بخشي از آب مصرفي ، دماي بتن را كاهش داد.
قبل از ريختن بتن جديد روي بتن سخت شده قبلي ، بايد لايهضعيف سطح بتن قبلي زدوده شود و سطح لايه بتن زبر گردد و شرايط رطوبتي سطح بتنقديمي بصورت اشباع با سطح خشك باشد.
تخليه بدون كنترل ممكن است باعث مشكلاتي شود، زيرا تخليهسريع باعث جابجايي ميلگرد ميشود و بتنريزي در مقاطع كوچك نيز با مشكل مواجه مي‌گردد.
در دالها، تخليه سريع باعث ناهموار شدن سطح مي گردد و بهتراست براي پخش يكنواخت از تعداد كارگر بيشتر و با سرعت مناسب استفاده كرد.
در مخلوطهاي بتني داراي دوده سيليسي يا روباره، در صورتي كههنگام بتنريزي از پمپ بتن استفاده ميشود، بايد با استفاده از موادروان‌كننده ويا فوق‌روان‌كننده اسلامپ را افزايش داد. در غير اين صورت چسبندگي اين مخلوطهاباعث مشكلاتي در حين پمپ كردن خواهد شد.
نكته قابل توجه اين است كه ميزان اسلامپ در مرحله نهاييريختن بتن بايد در مد نظر باشد و معمولاً بسته به فاصله بين محل بتن‌سازي و بتنريزي،اسلامپ تا حدود 20 درصد افت خواهد نمود و لذا ميزان اين افت رابايد درطراحي مخلوط در نظر گرفت. اخيراً افزودنيهاي جديدي ساخته شده كه مي‌توانندكارآيي ايجاد شده را براي مدت طولاني‌تر نيز حفظ كنند. در صورت تصميم بر استفادهاز آنها بايد از كاركرد اين گونه افزودنيها مطمئن بود.
در صورتي كه ارتفاع بتنريزي را به عللي مانند مشكلاتاجرايي نتوان كاهش داد، ميتوان با تغيير در طرح اختلاط و استفاده از افزودنيهايمعدني، مانند روباره و دوده‌سيليسي، جداشدگي و آب انداختگي بر اثر ريختن بتن ازارتفاع زياد را كاهش داد. همچنين افزايشجزئي در مقدار ماسه و كاهش حداكثر اندازه سنگدانه در طرح اختلاط ميتواند باعثكنترل جداشدگي و آب‌انداختگي گردد.