استاندارد نمونه برداری بتن

 استاندارد نمونه گيري از بتن تازه

2-1-      مقدمه

نمونهگيري از بتن تازه براي انجام آزمايشهائي بر روي بتن تازه يا بتن سخت شده انجام ميشود.

بهرحالاولين گام در هر نوع كنترل و براي هر محصول مانند بتن، نمونه گيري يا نمونه بردارياز آن مي باشد به نحوي كه نمونهرا بتوان معرف و نماينده مجموعه اصلي دانست وگرنه نمي توان به نتيجه لازم يعنيكنترل آن محصول دست يافت و قضاوتي را در مورد مجموعه به انجام رسانيد و ارائه داد.

استانداردهايمعتبر دنيا، دستورالعمل هاي مشخصي را براي نمونه برداري از بتن تازه ارائه دادهاند. در اين بخش صرفنظر از تواتر نمونه برداري (تعداد نوبت هاي نمونه برداري برايحجم يا ميزان معيني از بتن توليدي) به نحوة نمونه برداري از بتن تازه براي كنترلهايكيفي پرداخته مي شود. تا حد امكان سعي شده است از دستورهاي استاندارد ملي ايران ودر غياب آنها از استانداردهاي ASTM و EN استفاده مي شود. همچنين با توجه به اينكه در برخي از كارهايعمراني مشخصات ASTM و ACI حاكم است سعي مي شود به اين موارد اشاره شود.

2-2-       كلياتنمونه برداري

نمونهبرداري بايد بصورت غير گزينشي (تصادفي يا اتفاقي Random ) صورت گيرد تا بتوان مشترا نمونه خروار دانست. هم چنين بايد از روشهاي مشخصي در مراحل نمونه برداري وآماده سازي آن جهت آزمايشهاي مختلف بهره گرفت وگرنه ممكن است مشكلاتي در اين راهپيش آيد كه نتيجه معتبري از آن حاصل نگردد. بهرحال بتن از درون وسيله اختلاط ياوسيله حمل بايد خارج گردد و در حين خروج يا پس از آن نمونه گيري انجام شود.بنابراين با توجه به تغيير وسيله ساخت و حمل و ريختن بتن ممكن است تغييراتي درشيوه كار ايجاد گردد.

معمولاً كنترل كيفي بتن تازه در آخرين مراحل اجرائي و قبلاز مصرف (قبل از ريختن در قطعه) بايد انجام شود و نمونه گيري يا نمونه برداري نيزدر اين زمان مرسوم است مگر اينكه كنترل كيفي در زمان ديگري نيز مورد نظر باشد كهمسلماً آزمايشهائي در مراحل ديگر ضرورت پيدا مي كند. براي انجام اين آزمايش ها،نمونه برداري، يا نمونه گيري در موعد مقرر (براي مثال بلافاصله پس از ساخت بتن) لازمخواهد شد. حداقل حجم نمونه برداري جهت آزمايشهاي مقاومتي براي بتن هائي با حداكثراندازه 25 ميلي متر، 25 ليتر مي باشد كه براي حداكثر اندازه هاي بزرگتر، افزايش مييابد. براي آزمايشهاي بتن تازه، مقدار حجم نمونه مي تواند كاهش يابد. حجم بتننمونه حداقل بايد 5/1 برابر حجم بتن مورد نياز باشد.

درمراحل نمونه برداري و آماده سازي نمونه يا آزمونه ها، حتي الامكان شرايط محيطينبايد تاثير چنداني بر نمونه باقي گذارد مگر اينكه قيد شود، نتيجه آزمايش در شرايطمحيطي موجود و پس از تاثير اين شرايط بر بتن براي كنترل كننده اهميت دارد. نمونهها بلافاصله بايد به محل آزمايشگاه يا آزمايش و قالب گيري حمل گردد تا از باد وآفتاب و تبخير مصون بماند.

گذشتزمان بر خواص بتن اثر گذار است. بنابراين لازم است براي بسياري از آزمايش، نمونهها در فاصله زماني خاص تهيه و يا طي زمان خاصي، آماده سازي نمونه ها انجام گردد تاكار قضاوت در مورد نتيجه ها با سهولت بيشتري به انجام رسد. در اين رابطه آزمايشهاياسلامپ، دماي بتن و درصد هواي بتن بايد حداكثر 5 دقيقه پس از آخرين بخش نمونه گيريشروع شود. براي قالب گيري بتن جهت آزمايشهاي بتن سخت شده، شروع آن حداكثر 15 دقيقهپس از اختلاط بخش هاي مختلف نمونه برداري خواهد بود.

2-2-1-       نمونهبرداري از تراك ميكسر يا اتوميكسر

 از 15 درصد اول و آخر آن نبايد نمونه برداريبراي آزمايشهاي مختلف (بجز كنترل يكنواختي اختلاط) انجام شود. عمليات نمونه برداريبايد پس از افزودن آب يا افزودني لازم به تراك ميكسر يا اتوميكسر (در صورتي كهمجاز به اين كار باشيم) و اختلاط كامل آن صورت پذيرد. حداقل 2 بخش نمونه برداري درفواصل منظم زماني در هنگام تخليه بتن از بخش مياني (70 درصد مياني) بايد انجامشود. توصيه مي شود در هنگام تخليه پس از حدود تخليه 20 درصد، 40 درصد، 60 درصد و80 درصد حجم بتن، چهار بخش نمونه برداشته شود. اين بخش هاي نمونه بايد از تمام سطحجريان بتن روي ناوه تراك ميكسر اخذ شود و نبايد از يكطرف آن نمونه گيري صورت گيرد.بخش هاي نمونه بايد از تمام سطح جريان بتن روي ناوه تراك ميكسر اخذ شود و نبايد ازيكطرف آن نمونه گيري صورت گيرد. بخش هاي مختلف بلافاصله بايد با يكديگر به خوبيمخلوط شود و سپس مورد آزمايشهاي مختلف واقع گردد. فاصله زماني بين اولين و آخرينبخش نمونه گيري نبايد از 15 دقيقه تجاوز كند .

2-2-2-       نمونهبرداري از بتونير يا مخلوط كن هاي ديگر بجز بچينگ پلانت

پساز تخليه بتونير حداقل از 5 نقطه دپوي بتن، 5 بخش مساوي بتن برداشته و با يكديگرمخلوط مي شود. سطحي كه بتن بروي آن تخليه مي شود نبايد جاذب باشد و مواد مضر و گلو لاي را به داخل بتن وارد كند. در اختلاط بخش هاي اخذ شده بايد بتن ها در يك طرفبزرگ (مانند طشت يا فرقون) ريخته و بخوبي با بيلچه و سرتاس، مخلوط شود. رعايتحداكثر فاصله زماني بين بخش اول و آخر نمونه برداري ضروري است.

2-2-3-       نمونهبرداري از بتن ديگر بچينگ پلانت

از10 درصد ابتدائي و انتهائي بتن خروجي از ديگ بچينگ نبايد نمونه گرفت . از قسمت­هايمياني در فواصل منظم زماني در هنگام تخليه بتن ، دو بخش يا بيشتر نمونه بتن تهيهكنيد و سپس آنهارا با هم بخوبي مخلوط نمائيد . بتن بايد از تمام جريان بتن خروجياخذ شود. رعايت حداكثر فاصله زماني 15 دقيقه بين بخش اول و آخر نمونه­برداري ضرورياست.

2-2-4-       نمونهبرداري از وسيله حمل روباز (غير چرخان)، تسمه نقاله و شوت (ناوه)

 در صورتي كه وسيله حمل و ريختن بجز وسايل فوقباشد نمونه­گيري بايد به روشي نزديك باشد كه شباهت بيشتري به آن دارد.

رعايتحداكثر فاصله زماني 15 دقيقه بين بخش اول و آخر يك نمونه­برداري ضروري است .

درنگارشضوابط فوق ASTM C172 و استانداردهاي 3201 ايران و EN 12350-1 و ISO منظور شدهاست.

2-3-       آمادهسازي نمونه

در همه روش هاي نمونه برداري ،اختلاط بخش­هاي نمونه اخذ شده در يك ظرف بزرگ ضرورت دارد. اينكار با يك بيل يابيلچه در يك تشت يا فرغون انجام مي شود . اينكار بايد بايد با سرعت انجام گردد بهنحوي كه بتوان در موعد مقرر آزمايشهاي تعيين اسلامپ، دماو هواي بتن را شروع نمودزيرا نتايج اين آزمايشها متأثر از گذشت زمان در شرايط محيطي حاكم بر بتن خواهد بودو مسلماً لازم است در طول اين عمليات بتن در معرض باد، تابش مستقيم خورشيد و تبخيرشديد و جدي قرار نداشته باشد.